We wczesnym średniowieczu było tu grodzisko, wchodzące w system obronny pomorskich Słowian. Osada położona między jeziorami połączonymi w jeden system wodny znajdowała się na ważnym szlaku handlowym z ziemi chełmińskiej na północ do Dzierzgonia, Truso i Santyra. Po podboju tych ziem przez Krzyżaków w latach 1233-35 doszło do ich podziału pomiędzy Zakonem a biskupstwem pomezańskim – okolice Gardei znalazły się w dominium biskupim. Kościół p.w. Najświętszego Serca Panna Jezusa zbudowany w latach 1928- 1930, neogotycki z plebanią.
Autor: LOT Liwa
