Z historii

W XIX wiecznym budynku byłego szpitala garnizonowego w styczniu 1920 r.w jednym skrzydle, utworzona została Dyrekcja Poczt i Telegrafów na Pomorze z siedzibą w Gdańsku.

Przy ówczesnym pl. Heweliusza 5 stycznia 1925 r. otwarto również Polski Urząd Pocztowo-Telegraficzny. Obsługiwano tu listy, przesyłki, przesyłki pieniężne, miała miejsce obsługa telefoniczna i telegraficzna.

Urzędy Poczty Polskiej działające w Gdańsku ustanowione na mocy Traktatu Wersalskiego, działały w obrębie miasta i ściśle określonych strefach.

1 września 1939

1 września około 4:45 wydzielone niemieckie grupy policyjne i oddziały szturmowe  SS – Heimwehr „Danzig” uderzyły w budynek Poczty. Polska załoga stawiała opór –  ogniem trzech lekkich karabinów maszynowych i broni krótkiej, obrzucano Niemców granatami. Do kolejnych próby zajęcia Poczty Niemcy użyli  artylerii oraz samochodów pancernych. Polscy pocztowcy stawiali opór około 14 godzin, późnym popołudniem, gdy budynek został oblany benzyną, podjęli decyzję o poddaniu placówki.

Na terenie Poczty Polskiej 1 września 1939 roku było 58 osób. W czasie walk poległo 8 pocztowców, 6 zmarło w szpitalu. Pozostali zostali aresztowani. Po decyzji sądu polowego z 3 września skazano 38 pocztowców na karę śmierci. W październiku 1939 roku zostali rozstrzelani.

Muzeum

Sala Główna

To główne miejsce ekspozycyjne, pamiątki które są prezentowane, wprowadzają nas w historię obrony Polskiego Urzędu Pocztowo-Telegraficznego w Gdańsku.

Wśród eksponatów znajdują się:

• fotografie wielkoformatowe od konfliktu o polskie skrzynki w WMG, Gdańsk w 1939 roku, obrona poczty wraz z  kapitulacją, pojmanie pocztowców
• Polska skrzynka pocztowa
• replika armaty polowej kalibru 75 milimetrów
• replika munduru pocztowca
• zdjęcia i dokumenty, w tym opracowany przez Niemców plan zajęcia budynku oraz replikę armaty polowej
• przedmioty wydobyte w 1991 r. podczas ekshumacji szczątków obrońców Poczty Polskiej: złota obrączka zaręczynowa, okulary i elementy umundurowania.
• relacje świadków
• biogramy i zdjęcia: Konrada Guderskiego, Józefa Wąsika, Alfonsa Flisykowskigo, Jana Michonia
• kadr z filmu „Wolne Miasto” w reżyserii Stanisława Różewicza

Pokój naczelnika Poczty

Pokój naczelnika urządzony jest jako miejsca pracy urzędnika pocztowego, wśród eksponatów są:

• biurko i przybory kancelaryjne z lat międzywojennych,
• zdjęcia pamiątkowe, które w 1928 r. wykonywano w całej Polsce z okazji 10-lecia Poczt i Telegrafów,
• dalekopis, telegraf Morse’a, aparat Hughesa (juza)
• Obraz podarowany Konradowi Guderskiemu podczas rejsu transatlantykiem Batory, 1938 r.
• zielona spluwaczka – nieodłączny element wyposażenia przedwojennych urzędów
• listy, stemple, znaczki, koperty reklamowe

Sala Polonii Gdańskiej

Można tu zobaczyć m.in.

• sztandar Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej,
• czapki i świadectwa szkół polskich
• dokumenty takich organizacji, jak Związek Polaków, Macierz Szkolna czy Polskie Zrzeszenie Pracy.
• pamiątki związane z Towarzystwem Gimnastycznym Sokół,
• pamiątki i zdjęcia związane z klubem sportowym Gedania

Pomnik Obrońców Poczty Polskiej

Odsłonięty w w 1979 roku w 40. rocznicę wybuchu drugiej wojny światowej. Wykonali go krakowscy artyści – Wincenty Kućma i Krystyna Hajdo-Kućma. Pomnik ukazuje obrońcę Poczty, który oddaje swój karabin greckiej bogini zwycięstwa  Nike. Z jego torby wysypują się listy, a do góry wzlatują gołębie.

Pomnik znajduje się w specjalnie zaaranżowanej przestrzeni, ulicę zastąpiono brukowanym placem, na którym znalazły się również kamienne fale, zdobione wizerunkiem pieczęci Dyrekcji Poczty i Telegrafu RP w Gdańsku oraz Krzyżem Virtuti Militari. Są to integralne elementy pomnika.

Wszystkie oddziały

1. Dwór Artusa
2. Dom Uphagena
3. Muzeum Bursztynu
4. Wartownia nr 1 na Westerplatte
5. Muzeum Poczty Polskiej
6. Twierdza Wisłoujści
7. Muzeum Nauki Gdańskiej
8. Kuźnia Wodna w Oliwie
9. Ratusz Głównego Miasta