Ratusz mieści się w sercu miasta, jego wysoka wieża jest dominantą Drogi Królewskiej. Przez wiele lat był najważniejszym budynkiem publicznym w Gdańsku. Od średniowiecza był siedzibą władz miejskich, pełnił funkcje reprezentacyjne i rezydencji królewskiej. W jego wnętrzu znajdowały się kancelaria, urzędy finansowy i wetowy, archiwum, więzienie, miejsce obrad Rady, Ławy i przedstawicieli pospólstwa.
Z kart historii
Pisana historia Ratusza sięga końca XIV wieku, był to budynek piętrowy, na planie prostokąta z niewielka wieżą. Przygotowanie do wizyt królewskich spowodowała jego przebudowę do godności rezydencji królewskiej. Służył on jako rezydencja w czasie pobytu w Gdańsku: Kazimierzowi Jagiellończykowi, Aleksandrowi I i Zygmuntowi I Staremu.
Pożar gmachu w 1556 roku przyczynił się do rozpoczęcia jego przebudowy i rozbudowy już w formach renesansowych. W 1561 roku wzniesiono hełm wieży zwieńczony pozłacaną statuą króla Zygmunta Augusta. W tym czasie ustawiona została również na szczycie wschodniej ściany piękna, ażurowa balustrada z piaskowca w herbami Polski, Prus Królewskich i Gdańska. Piękne jagiellońskie orły ozdobiły naroża wieży, a nowością był umieszczony w hełmie carillon – zespół 14 dzwonów sprowadzonych z Holandii.
Od końca XVI w. reprezentacyjną kondygnacją stało się pierwsze piętro, mieszczące najważniejsze sale Ratusza – Wielką Salę Rady (zwaną też Salą Czerwoną lub Letnią) i Wielką Salę Wety, nazywaną także od czasu przebudowy w latach 1841-42 – od białego koloru sklepienia – Salą Białą. Do upiększania Ratusza zaproszono znakomitych malarzy, rzeźbiarzy, snycerzy oraz architektów by nadać mu formę renesansu północnego.
Po zniszczeniach II wojny światowej, po wielu pracach muratorsko-konserwatorskich, 2 kwietnia 1970 r. odbudowany Ratusz przekazano na siedzibę główną Muzeum Historii Miasta Gdańska, obecnie Muzeum Miasta Gdańska.
Parter budynku
W danych Komorach Palowej i Akcyzowej mieści się kasa muzealna, szatnia, miejsce wystaw czasowych.
Do części właściwej wchodzi się przez zadaszony dziedziniec po schodach z rzeźbionymi kamiennymi słupkami.
Wchodzimy na I piętro do reprezentacyjnej Sieni
I piętro
Uwagę zwiedzającego przykują drewniane kręcone schody oraz portal z XVII w do Wielkiej Sali Rady. Portal ten upamiętniał wizytę króla Jana III Sobieskiego w Gdańsku. Również drewniany strop sieni ukazujący uroczysty wjazd tegoż króla do miasta. Schody w dół prowadzą do głównego wejścia, po lewej stronie można wejść do Małego Krzysztofa, w którym jest XV wieczna figura Matki Boskiej z dzieciątkiem.
Z Sieni przez renesansowy portal kamienny można wejść do Wielkiej Sali Wety lub Wielkiej Sali Rady.
Wielka Sala Wety
Wnętrze to pełniło rolę Sali tronowej w czasie pobytu królów w Gdańsku i miejsce obrad Sądu Wetowego. Dziś w wystroju zobaczymy portrety królów polskich, gobelin, fryz z przedstawieniami historycznych bitew i medaliony z wizerunkami polskich królów.
Poza funkcja muzealna, Sala ta pełni funkcje recepcyjne, odbywają się tu uroczystości, wykłady.
Wielka Sala Rady
Wielka Sala Rady, nazywana Salą Czerwoną, od czerwonego koloru dekoracji nad siedziskami. dawne miejsce obrad Rady.
Najbardziej reprezentacyjne wnętrze z
- 25 częściowym cyklem malarskim Izaaka van den Blocke na stropie,
- cyklem 8 obrazów „Cnót obywatelskich” na ścianach Hansa Vredemanna,
- snycerką Szymona Herle
- i kominkiem Willema van den Meera.
Interpretacja dekoracji malarskiej jest rodzajem wskazówki do dobrych i sprawiedliwych rządów w mieście. Umieszczony w centralnej części stropu obraz Apoteoza Gdańska jest kompendium wiedzy o roli XVII wiecznego Gdańska.
Kolejne wnętrza tego piętra to Mała Sala Rady z mottem miasta NEC TEMERE, NEC TIMIDE (Ani zuchwale, ani tchórzliwie), Mała Sala Wety, obecna galeria złotnictwa, Sala pod Zodiakiem prowadzą do schodów.
Schodami w górę dochodzimy do II piętra
II piętro
II piętra to miejsce wystaw czasowych i Kamlarii dawnej Kasy Miejskiej oraz Kasy Depozytowej.
Na tym poziomie pobierano podatki i opłaty oraz je trzymano.
Wyposażenie tej przestrzeni tworzą drewniane meble, cykl biblijny obrazów Izaaka van den Blocke oraz „Grosz Czynszowy” Antona Möllera.
Wychodzimy dalej w kierunku Sieni Górnej, gdzie prezentowane są przykłady mebli gdańskich oraz portrety, wykonane przez gdańskich malarzy.
Po zniszczeniach II wojny światowej, po wielu pracach muratorsko-konserwatorskich, 2 kwietnia 1970 r. odbudowany Ratusz przekazano na siedzibę główną Muzeum Historii Miasta Gdańska, obecnie Muzeum Miasta Gdańska.
W murach Ratusza podejmowano wielokrotnie wybitne postacie świata polityki i kultury, prezydentów i koronowane głowy państw.
Sala Biała z portretami królów polskich, Sala Czerwona zachwyca obrazami Hansa Vredemana de Vries oraz Izaaka van den Blocka, Sala Zimowa, kamlarnia, drewniana klatka schodowa te wszystkie wnętrza godne są odwiedzenia.
III piętro
W tej przestrzeni mieści się wystawa związana z okresem Wolnego Miasta Gdańska, można zajrzeć do wnętrz apteki, banku, mieszkania, baru, łazienki zobaczyć modę i meble z tamtego okresu.
W okresie sezonu letniego można wejść na galerię widokową wieży, skąd roztacza się wspaniały widok na Gdańsk.
Z ratuszowej wieży spływa zaś na miasto muzyka dzwonów jednego z gdańskich carillonów, repliki XVII-wiecznego instrumentu.