Muzeum Narodowe w Gdańsku prezentuje zbiory i tradycje dwóch instytucji - Muzeum Miejskiego (1870) i Muzeum Rzemiosł Artystycznych (1881), należy do najstarszych w Polsce.
Muzeum Narodowe w Gdańsku to bogate zbiory dawnego i nowoczesnego malarstwa, rzeźby, złotnictwa i ceramiki można oglądać na wystawach stałych oraz licznych wystawach czasowych, prezentujących najciekawsze kolekcje polskie i zagraniczne oraz zbiory z polskich i zagranicznych muzeów. To muzeum jest ważnym miejscem dla miłośników sztuk pięknych i historii.
Oddział Sztuki Dawnej ma swoją siedzibę w dawnym klasztorze franciszkanów przy ul. Toruńskiej 1 w Gdańsku, w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła św. Trójcy. Zielona Brama – budowla wzniesiona ostatecznie w 1568 roku i usytuowana na wschodnim krańcu urbanistycznego centrum miasta, jakim był Długi Targ jest miejscem wystaw czasowych, które są prezentacją sztuki dawnej i nowoczesnej.
W Pałacu Opatów w Parku Oliwskim ma swoją siedzibę Oddział Sztuki Nowoczesnej, a w sąsiadującym z nim zabytkowym Spichlerzu Opackim znajduje się Oddział Etnografii. Muzeum Hymnu Narodowego zlokalizowane jest w zabytkowym dworku w Będominie. Tu urodził się i mieszkał Józef Wybicki – twórca słów polskiego hymnu narodowego. Muzeum Tradycji Szlacheckiej w Waplewie Wielkim rozwija swoją działalność w dawnej posiadłości rodu Sierakowskich, klasycznym polskim dworze, który jest obecnie poddawany kompleksowej rewitalizacji.
Oddział Sztuki Dawnej w Gdańsku, fot. © Muzeum Narodowego w Gdańsku
Gmach Główny
Gmach Główny to późnogotycki klasztor franciszkański, adaptowany do celów muzealnych w latach 1867-1871. Muzeum Miejskie zawdzięczało ekonomiczne warunki rozwoju Fundacji Carla G. Klosego (1794-1868), natomiast zasadniczy trzon jego zbiorów stanowiła kolekcja Jacoba Kabruna (1759-1814), złożona z kilku tysięcy obrazów, rysunków i rycin mistrzów europejskich od końca XV do początków XIX wieku, przekazana miastu testamentem właściciela.
Zalążek zbiorów Muzeum Rzemiosł Artystycznych powstał dzięki zakupieniu w 1881 roku kolekcji Ludwika Garbego, składającej się z kilku tysięcy eksponatów (meble, fajanse i wyroby z metali kolorowych). Średniowieczną rzeźbę gdańską i pomorską przekazywały do muzeum kościoły, a cechy – rzemiosło artystyczne. Ważną rolę w powiększaniu zbiorów odegrały darowizny i legaty rodzin gdańskich i pomorskich. Wszystkie nazwiska darczyńców Muzeum przechowuje we wdzięcznej pamięci i na kartach swojej historii.
Pod koniec II wojny światowej budynek uległ zniszczeniu w 65%, znaczna cześć zbiorów zaginęła (między innymi całkowicie zniknęły działy numizmatów i sztuki Dalekiego Wschodu), ucierpiały zasoby biblioteki i dokumentacja muzealna. Pierwszą powojenną ekspozycję otwarto w 1948 roku.
W roku 1956 z wojennej tułaczki wrócił tryptyk Memlinga oraz część zbiorów malarstwa, rysunku i rycin. W latach 60. XX wieku, w organizacyjnych ramach instytucji powstały zalążki zbiorów i koncepcje samodzielnych później muzeów, takich jak Centralne Muzeum Morskie, Muzeum Archeologiczne i Muzeum Historii Miasta Gdańska.
