Pomorska historia jest kobietą

Poniżej przybliżamy sylwetki niektórych z nich — kobiet, które swoją działalnością wpłynęły na rozwój Pomorza i które, poprzez swoje osiągnięcia, stanowią część jego tożsamości.

Przeorysza klasztoru Norbertanek w Żukowie była uznaną rozjemczynią i dyplomatką. Córka księcia pomorskiego Mściwoja znakomicie zarządzała dobrami zakonu, co owocowało powiększaniem jego majątku. Przedsiębiorcza i szanowana, księżniczka w habicie, pozyskiwała dla zakonu kolejne wsie, nadania ziem czy przywileje.

W trudnych dla kobiet czasach, jej habit, umiejętności negocjacyjne i takt były orężem, często skuteczniejszym od miecza. To dzięki nim utalentowana przeorysza mogła kształtować pomorską politykę XIII wieku.

Zobacz także: Zespół Klasztorny Norbertanek w Żukowie

Elżbieta Koopman Heweliusz była badaczką Kosmosu, która wyprzedziła swoją epokę, a jej naukowym osiągnięciem było wydanie katalogu gwiazd. Będąc żoną gdańskiego astronoma Jana Heweliusza, również prowadziła obserwacje i umiejętnie posługiwała się instrumentami pomiarowymi.

Jako osoba  wszechstronnie wykształcona zarządzała obserwatorium i prowadziła korespondencję w różnych językach z uczonymi epoki i królem Polski.

Pracownię Heweliuszów odwiedzali liczni naukowcy, jak chociażby John Flamsteed czy Edmond Halley, którzy potwierdzili wyniki licznych obserwacji małżonków.

Zobacz także: Luneta Heweliusza, czyli polski da Vinci mieszkał w Gdańsku

Obdarzona zdolnościami organizacyjnymi i estetycznymi  zarządzała majątkiem rycerskim w Krokowej. Zaprojektowała jego przebudowę oraz założyła tam kompleks parkowy.

Prowadzony przez nią salon kulturalny, zainicjował powstanie ważnego ośrodka kultury dworskiej w Zamku w Krokowej. W czasie spotkań towarzyskich wielokrotnie podejmowała temat braku formalnej edukacji szkolnej dla dziewcząt, co  wyraziła książce „Idee pedagogiczne”. Niestety nie udało się jej wprowadzić tych idei w życie. Hrabina Luisa von Krockow była prawdziwą kobietą oświecenia, kierującą się ideałami epoki.

Swój czas poświęcała również stworzonemu przez siebie  teatrowi amatorskiemu, w którego sztukach brali udział także profesjonalni aktorzy z Gdańska.

Zobacz także: Zespół pałacowo – parkowy w Krokowej (Szlak Dworów i Pałaców Północnych Kaszub)

Po przerwanych  studiach artystycznych w Berlinie, osiedliła się w małej wiosce,  Wdzydzach Kiszewskich, gdzie  zaczęła odtwarzać materialne dziedzictwo Kaszubów: haft, plecionkarstwo i motywy kaszubskie na ceramice.

Była inicjatorką utworzenia i prowadzenia pierwszego na ziemiach polskich muzeum na wolnym powietrzu,  Muzeum Kaszubskiego w którym  zgromadziła sprzęty gospodarstwa domowego, przedmioty użytkowe,  obrazy na szkle, elementy stroju ludowego. Wraz z mężem Izydorem, dokumentowała obiekty starej architektury kaszubskiej.

Założyła równie szkołę haftu wdzydzkiego i wykształciła ponad setkę zawodowych hafciarek.

Zobacz także: Muzeum – Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach

Gdańszczanka z charakterem i zaangażowana pedagożka, która poświęcała się krzewieniu polskości. W ramach Towarzystwa Młodzieży Żeńskiej organizowała spotkania poświęcone historii i literaturze, wycieczki do Polski, uczyła języka polskiego.

Helena Żelewska z zapałem pomagała młodym kobietom, przybywającym do Gdańska, nieświadomym i nie znającym używanego wówczas w Gdańsku języka niemieckiego. W tym celu Założyła Polską Misję Dworcową w Gdańsku, która zajmowała się przygotowaniem dokumentów czy udzielaniem zapomóg, znajdywaniem pracy, a tym samym chroniła młode dziewczyny przed wyzyskiem i przestępstwami seksualnymi. Dzięki jej działaniom, mogły  podjąć legalną, bezpieczną i uczciwą pracę.

Zobacz także: Polskie Niebo – historyczny mural w budynku dawnego Gimnazjum Polskiego w Gdańsku

Niestrudzona i pracowita lekarka, która zajmowała się reumatologią, rehabilitacją i balneologią. W swojej działalności rozpowszechniała wiedzę o konsekwencjach choroby reumatologicznej i  zorganizowała kompleksowy system opieki dla osób chorych. Dzięki niej otwarto m.in. Ośrodek Zdrowia w Gdańsku-Wrzeszczu, sanatorium dla dzieci w Cetniewie czy Szpital Reumatologiczny w Sopocie oraz sieć poradni. Angażowała się także we wsparcie osób starszych i przewlekle chorych.

Doktorka była również autorką pierwszego w Polsce podręcznika akademickiego dotyczącego reumatologii, który pomógł wykształcić wielu przyszłych lekarzy.

Zobacz także: Zakład balneologiczny w Sopocie

Współtwórczyni Teatru Muzycznego w Gdyni była artystką o niespożytej energii i pasji działania, uzdolnioną reżyserką przedstawień muzycznych, a teatr był dla niej całym życiem. W okresie cenzury tworzyła i pracowała jako kierowniczka artystyczna i dyrektorka Teatru. Stworzyła wiele inscenizacji teatralnych, musicali, przedstawień na światowym poziomie, czym dawała świadectwo swojej woli i odwagi.

Zapamiętana została jako organizatorka muzycznego życia Wybrzeża. To dzięki jej staraniom i zabiegom, oraz wypracowanej przez lata pozycji, cieszący się popularnością Teatr Muzyczny w Gdyni uzyskał swoją obecną siedzibę.

Zobacz także: Teatr Muzyczny im. Danuty Baduszkowej w Gdyni

Powieściopisarka, autorka słuchowisk, dramatów, utworów dla dzieci, która cieszyła się wielką popularnością w czasach PRL-u. Kobiety ustawiały się w długich kolejkach, po książki jej autorstwa, dzięki którym mogły zagłębić się w historie o wielkiej miłości, rozstaniu i niespełnieniu. W tle jej powieściach pojawiały się często motywy morskie oraz elementy zaczerpnięte z biografii pisarki. Jest autorką m.in. „Snu o morskiej potędze”, „Lata nagich dziewcząt”,  „Kochanków róży wiatrów”, „Milionerów” i „Powrotu do miejsc nieobecnych” .

W jej bogatym i różnorodnym dorobku artystycznym znajduje się ponad 700 utworów. Twórczość autorki była tłumaczona na języki obce oraz adaptowana w radiu i telewizji. Jako osoba kultury angażowała się w pracę licznych instytucji i stowarzyszeń.

Zobacz także: Klif w Orłowie

Szanowana i lubiana w środowisku robotników Stoczni Gdańskiej, pani Anna pracowała w Stoczni Gdańskiej początkowo jako spawaczka, a następnie suwnicowa. Jako członkini Ligi Kobiet zabiegała o prawa pracowników, była również aktywną członkinią Wolnych Związkach Zawodowych Wybrzeża. Wielokrotnie szykanowana przez Służbę Bezpieczeństwa i organy Polski Ludowej.

Jej dyscyplinarne zwolnienie ze Stoczni Gdańskiej, na klika miesięcy przed osiągnieciem wieku emerytalnego, stało się iskrą zapalną do wybuchu strajku.

„Żądamy powrotu do pracy Anny Walentynowicz, .” brzmiał pierwszy postulat strajkujących robotników Stoczni Gdańskiej im. Lenina w sierpniu 1980 roku.

Konsekwencją tego strajku, socjalno-politycznego sprzeciwu, było powstanie NSZZ „Solidarność”.

Zobacz także: Gdańsk miasto narodzin Solidarności

Rowerem do wolności – wycieczka rowerowa z historią w tle…

Dziennikarka i pisarka, autorka wielu publikacji związanych z Pomorzem, głównie Kaszubami i Gdańskiem,  współautorka „Bedekera kaszubskiego”, tłumaczka literatury kaszubskiej na język polski.

Krzewiła kaszubską i kociewską sztukę, wspierała twórców ludowych oraz działaczy ruchu kaszubsko-pomorskiego, była współzałożycielką Zrzeszenia Kaszubskiego w Gdańsku oraz inicjatorką konkursu „Ludowe talenty”.

Celem tej działalności było pielęgnowanie kultury Kaszub i Kociewia, poprzez rozbudzanie zainteresowania wśród dzieci i młodzieży regionalną twórczością artystyczną.

Była też  wieloletnią redaktorką w lokalnym programie telewizyjnym „Magazyn Kaszubski Rodnô Zemia”.

Zobacz także: Kaszëbskô Mòwa, czyli o języku kaszubskim słów kilka

Inżynierka budowy okrętów oraz kapitanka jachtowa, która jako pierwsza kobieta w historii, samotnie opłynęła kulę ziemską na jachcie żaglowym.

Trwającą dwa lata podróż pani Krystyna odbyła w zmiennych warunkach pogodowych, mierząc się z potęgą mórz i oceanów oraz własnymi słabościami. Nie bała się problemów technicznych i nie ufała żeglarskim przesądom, będąc dobrze przygotowaną do rejsu na „Mazurku”.

Po powrocie pozostała aktywną żeglarką popularyzując żeglarstwo, a jej pionierski rejs wpisano do Księgi Rekordów Guinnessa. Polska żeglarka została przyjęta do elitarnego nowojorskiego The Explorers Club.

Zobacz więcej: Jachtowe wizytówki Trójmiasta i okolic

Energiczna pielęgniarka ze szpitala w przychodni zdrowia przy Stoczni Gdańskiej im. Lenina, działaczka opozycyjna i jedna z liderek Solidarności. To ona przekazała za pośrednictwem Jacka Kuronia do Radia Wolna Europa informację o rozpoczęciu strajku 14 sierpnia 1980 roku. W trakcie strajku współredagowała w Sali BHP listę 21 postulatów i była autorką postulatu numer szesnaście, dotyczącego poprawy funkcjonowania i dostępności opieki zdrowotnej.  Brała udział w negocjacjach z komisją rządową, wypisywała przepustki strajkującym, zbierała żywność i zorganizowała punkt przyjmowania darów.

Dzięki Alinie Pienkowskiej Międzyzakładowy Komitet Strajkowy miał dostęp do radiowęzła, a informacji o decyzjach w Sali BHP, mogli słuchać stoczniowcy,  zgromadzeni na zewnątrz.

Zobacz więcej: Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku