Długość szlaku: 154 km
Liczba dni: 8
Liczba przenosek 14
Trudność szlaku: szlak średnio trudny i nieco
uciążliwy (przenoski)
Rekomendowana trasa spływu
Kościerzyna (J. Wierzysko) – Gniew
Po wielu latach zapomnienia szlak Wierzycy odkrywany jest na nowo. Rzeka ta wypływa z centralnej części Pojezierza Kaszubskiego i nadaje się do turystyki kajakowej od jeziora Wierzysko w Kościerzynie. Jej górny bieg wiedzie przez Kaszuby, a środkowy i dolny przez malownicze Kociewie. Szlak kończy się w zabytkowym, nadwiślańskim Gniewie.
Ze względu na to, że rzeka prowadzi przez dzikie i rzadko zamieszkałe tereny i posiada wysokie, zarośnięte, niedostępne brzegi, szlak ten polecany jest dla bardziej doświadczonych kajakarzy. Wierzyca pięknie meandruje i często zmienia kierunek, jednak często bywa zdradliwa. Nie należy nabierać się na jej spokojniejszy nurt, w którym spotkać można wiele zwalonych drzew i liczne, ukryte pod wodą głazy. Spływ najlepiej rozpocząć w Kościerzynie – jednej z tzw. „kaszubskich stolic”. Pokonując kolejne kilometry, rzeka dopływa do Starogardu Gdańskiego – stolicy Kociewia. Dalej, piękną doliną wśród lasów, pól i łąk, trasa prowadzi do pocysterskiego Pelplina, po drodze mijając zrekonstruowane grodzisko w Owidzu.
Na szlaku Wierzycy jest kilka przenosek przy zabytkowych elektrowniach wodnych, których oglądanie stanowi dodatkową atrakcję spływów. Warto zatrzymać się na chwilę, aby w Owidzu, Kolinczu, Stockim Młynie czy Czarnocińskich Piecach przyjrzeć się, jak od stu ponad lat produkowana jest energia elektryczna z energii, zgromadzonej w wodach rzeki.
Warto zobaczyć na szlaku (także rowerem lub samochodem) :
Kościerzyna – Początek szlaku kajakowego Wierzycy. Miasto, gdzie tradycja przenika się z nowoczesnością, a uroki roztacza rynek z zabytkowymi kamieniczkami. Warto odwiedzić muzea oraz sanktuaria kościerskie. Największą atrakcją jest MuzeumnKolejnictwa z ekspozycją licznych parowozów i wagonów, w pełni dostępnych dla zwiedzających.
Zamek Kiszewski – Położone nad samą Wierzycą pozostałości krzyżackiego, gotyckiego założenia obronnego z XIII wieku oraz XIX wiecznego pałacu. Obok współczesna elektrownia wodna.
Starogard Gdański – Wierzyca przepływa przez centrum miasta. Zachowały się tu pozostałości murów miejskich z XIV wieku oraz XIX wieczne młyny i fabryki, pałac rodziny Wiechertów oraz urokliwy rynek i stare kamieniczki.
Owidz – w Owidzu odtworzono ogrodzone palisadą, średniowieczne grodzisko nad Wierzycą. Mieści ono chaty, wieże, bramę wjazdową oraz budynek wystawienniczy. Niemal codzienne odbywają się tam warsztaty dawnego rzemiosła i imprezy rekonstrukcyjne. Niesamowitych wrażeń dostarcza także „średniowieczny” plac zabaw dla dzieci.
Pelplin – Miasteczko nad Wierzycą, sławne przede wszystkim z monumentalnej, ceglanej katedry. Obok znajdują się zabudowania klasztoru pocysterskiego Muzeum Diecezjalne, które zawiera w swych zbiorach jedyny w Polsce egzemplarz Biblii Gutenberga.
Gniew – Zabytkowe miasteczko, położone na wzgórzu przy ujściu Wierzycy do Wisły. Wyjątkową atrakcją jest gniewski zamek, zbudowany przez zakon krzyżacki w końcu XIII wieku. Obecnie znajduje się w nim hotel, restauracja oraz muzeum. Elektrownie wodne na Wierzycy. Na Wierzycy zbudowano w pocz. XX wieku kilka elektrowni wodnych, które w dobrym stanie zachowały się do dziś.
Na szczególną uwagę zasługują cztery z nich:
EW Czarnocińskie Piece – najstarsza elektrownia na Wierzycy, zbudowana w 1906 r.
EW Owidz – wybudowana w dawnym młynie z 1910 przez starogardzki ród Wiechertów
EW Kolincz: powstała w 1911 w miejscu dawnego młyna. Większość wyposażenia działa nieprzerwanie od uruchomienia obiektu.
EW Stocki Młyn – zbudowana na miejscu młyna w 1908 roku. W latach 30 XX wieku osiągała moc powyżej 3 MW, będąc jedną z najsilniejszych elektrowni na Pomorzu.Liwa to niezwykle malowniczy, mało znany i różnorodny szlak kajakowy. Szczególnieciekawy jest jej leśny, środkowy odcinek pomiędzy Prabutami a Szadowskim Młynem. Obfituje on w urokliwe i bezludne miejsca. Na rzece występują niestety poważne problemy z wodą, zwłaszcza na najciekawszym, środkowym odcinku.
Przy niskim stanie wody w wielu przypadkach będzie konieczne holowanie kajaka. Ponadto, na szlaku można spotykać wiele trudnych, niewygodnych i uciążliwych przenosek.
Górna Liwa dostępna jest dla kajakarzy od okolic Kamieńca Suskiego (monumentalne ruiny pałacu). Lawirując przez pola i łąki w pobliżu ciekawego, niewielkiego miasteczka Prabuty, przepływa przez rozległe Jezioro Dzierzgoń oraz trzcinowiska rezerwatu ptactwa wodnego na Jeziorze Liwieniec. Od tego miejsca, 30 km, płynie przez zwarty kompleks leśny lasów kwidzyńskich. Odcinek dolny, do Kwidzyna do ujścia, to właściwie uregulowany, monotonny i obwałowany kanał. Dopiero przed Białą Górą rzeka znów zaczyna meandrować i szlak robi się interesujący. Nagrodą dla wytrwałych jest możliwość obejrzenia zabytkowych śluz w Białej Górze oraz możliwość kontynuowania spływu Nogatem w kierunku Malborka.
Największe atrakcje
1. Jezioro Dzierzgoń. Jedno z większych jezior Pojezierza Iławskiego, o powierzchni blisko 800 ha i głębokości do 15 metrów. Posiada dość urozmaiconą linię brzegową, a w jego południowej części przepływa rzeka Liwa.
2. Jezioro Liwieniec. Bardzo płytkie, zarastające jezioro stanowi wyjątkową oazę spokoju. Żyjące tu ptactwo wodne ma znakomite warunki lęgowe, gdyż jezioro zostało objęte ochroną jako rezerwat przyrody. Kajakarze wpływający na jezioro pokonać muszą rozległe trzcinowiska, w których łatwo stracić orientację.
3. Przełom Liwy. Przełomowy, leśny odcinek Liwy to najciekawszy fragment tego szlaku kajakowego. Liczne przeszkody i wartki nurt sprawią, że jest to wyzwanie nawet dla doświadczonych kajakarzy. Rzeka płynie w głębokim wąwozie, a prąd wody wykorzystywały dawniej młyny, których kilka zlokalizowano w dolinie.
4. Śluza Biała Góra. Znajduje się tu zespół obiektów hydrotechnicznych, budowanych od XVI w., w celu rozdziału wód Wisły i Nogatu, który do tego czasu był głównym nurtem Wisły. Warto wejść na najwyższy punkt obiektu, skąd roztacza się rozległa panorama Doliny Wisły.
