Kamienna Śluza jest jedynym tego typu zabytkiem znajdującym się w Polsce. Ten unikalny obiekt powstał według projektu dwóch Holendrów: Wilhelma Jansena Benninga i Adriana Olbrantsa. Budowa śluzy trwała w latach 1620 - 1623 roku. Pracami budowlanymi kierował wybitny gdański architekt Jan Strakowski.
Kamienna Śluza zbudowana była jako część fortyfikacji miejskich, musiała więc do nich pasować. Posiada dwie kamienne grodze, na których końcach stoją cztery wieżyczki zwane Dziewicami. Wyposażona została w dwie lunety o nazwach Świńskie Głowy. Śluza posiadała dwie pary zapór, które regulowały poziom wody.
Kamienna Śluza poza regulowaniem wody na Motławie spełniała inne zadania ważne dla miasta. Postawienie przy niej młyna spowodowało, że Gdańsk nie był całkowicie uzależniony od Wielkiego Młyna na Raduni, który mógł być zablokowany w razie działań wojennych. Możliwość regulacji wody sprawiało, że w razie zagrożenia zalewane były Żuławy Gdańskie by w ten sposób bronić miasta.
Kamienna Śluza jest elementem Szlaku Zabytków Hydrotechniki w województwie pomorskim.
