Najstarszym przekazem ikonograficznym świadczącym o istnieniu ratusza miejskiego w Słupsku jest panorama miasta umieszczona na mapie Pomorza Zachodniego przez E. Lubinusa w latach 1612-1618. Był to ratusz wzniesiony w stylu gotyckim i pełnił swoją rolę do momentu, gdy okazał się zbyt ciasny, aby pomieścić całą administrację.
W 1898 r. rada miejska podjęła decyzję o budowie pod kier. budowniczego Lorenza i zgodnie z wizją Karola Zaara nowego ratusza na placu służącym dawniej jako targ wełny. W 1901 r. oddano do użytku neogotycki ratusz, który dziś także jest siedzibą władz miasta.
Początkowo miał stanąć przy al. Sienkiewicza, ale ze względu na tamtejszy podmokły grunt wybrano obecne miejsce. Ówczesny burmistrz Słupska, Hans Matthes (funkcję burmistrza sprawował w latach 1893-1905), wydał na budowę sumę dwukrotnie przekraczającą kwotę przeznaczoną na ten cel przez Radę Miejską, tj. 600 tys. marek zamiast przewidzianych 300 tys. Ratusz był zdecydowanie za duży, jak na potrzeby ok. 30-tysięcznego miasta.
We wnętrzu można zobaczyć między innymi:
- gabinet prezydenta miasta Słupska – unikatowe, zabytkowe (ponad 120-letnie) tapety, biurko, witraże, gazowy żyrandol
- monumentalne malowidła: m.in. przedstawiające alegorię nadania praw miastu – w sali konferencyjnej, Targ Rybny w Słupsku, wyładunek w porcie w Ustce
- witraże (sala 110 i 211, gabinet prezydenta, klatki schodowe)
- Słupski Bursztynowy Niedźwiadek Szczęścia
- obrazy przedstawiające prezydentów i burmistrzów Słupska na wieży ratusza
- wystawę ceramiczną „Mały Paryż”, pokazującą Słupsk przed II Wojną Światową na wieży ratusza
- słupską srebrną jednodolarówkę
Słupsk ratusz, fot. Ustka Travel
Ratusz znajduje się w centralnej części miasta, zamykając obszerny plac Zwycięstwa od zachodu. Elewacja główna zwrócona jest na wschód w stronę placu, dwa skrzydła boczne biegną równolegle do ulic Deotymy i Tuwima. Tak korpus główny jak, i skrzydła pokryte są dwuspadowymi dachami. Nad całością góruje masywna wieża zegarowa przykryta cebulastą kopułą.
Elewacje budynku, a zwłaszcza główna, urozmaicone są wieloma detalami architektonicznymi i dekoracją plastyczną. Oprócz wieży pionowe akcenty stanowią malowniczo rozczłonkowane, trójkątne szczyty przysłaniające dachy skrzydeł bocznych. Dominującym kolorem jest czerwień dachówek i cegieł ścian.
Słupsk, Plac Zwycięstwa, fot. Pomorskie Travel
- Główne wejście prowadzi do bogato zdobionej sieni z kamiennymi schodami. Nad drzwiami znajduje się witraż wypełniony ornamentami roślinnymi z herbem miasta i datą powstania ratusza 1900-1901. Reprezentacyjny hol parteru ratusza posiada sklepienie gwiaździste, wsparte na sześciu kamiennych kolumnach.
- Na pierwszym piętrze znajduje się Gabinet Prezydenta Miasta. Pomieszczenie ma aż 12 ścian. W środku zobaczyć można witraże, żyrandol gazowy (obecnie przerobiony na elektryczny) oryginalne tapety i biurko sprzed 120 lat. W północno-wschodnim narożu drugiego piętra znajduje się najbardziej okazała i reprezentacyjna sala posiedzeń (nr 211). Wystrój sali został zachowany w całości.
- Jednym z elementów słupskiego ratusza jest 56-metrowa wieża, na którą prowadzi 190 schodów. Zwiedzanie wieży ratuszowej, jak i samego ratusza możliwe jest przez cały rok z pracownikami Centrum Informacji Turystycznej w Słupsku, usytuowanej naprzeciwko ratusza. Na wieży zobaczyć można galerię portretów burmistrzów i prezydentów Słupska, wystawę „Mały Paryż”, czy ponad 120-letni mechanizm zegarowy. Na szczycie znajduje się taras widokowy, z którego można podziwiać panoramę miasta.
- Ratuszowy zegar z niewielkimi przerwami działa od roku 1901. Na jego ramie wybite jest nazwisko budowniczego tego chronometru: OTTO PILA, STOLP. W roku 1973 mechanizm rozszerzono o kuranty, które o pełnych godzinach wybijały na wielkich, specjalnie przyciętych rurach jedną frazę IV Symfonii Karola Szymanowskiego.
