Lasy to nasze wspólne dobro. Oczyszczają powietrze i dostarczają nam tlen, magazynują wodę i dają schronienie wielu gatunkom zwierząt. Mają kluczowy wpływ nie tylko na ekosystem, ale również na nasze zdrowie i samopoczucie. Jednak, aby lasy mogły pełnić swoje funkcje w przyszłości, musimy o nie dbać. O tym jak dbać, z jakimi wyzwaniami przychodzi się mierzyć służbom oraz dlaczego lepiej wiedzieć więcej o funkcjonowaniu lasu, rozmawialiśmy z kierownikiem Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego Andrzejem Penkiem.
Po wejściu do siedziby Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego, mieszczącej się w centrum Kościerzyny od razu dostrzegamy w sali 4 osoby skupione przy budowaniu makiety przedstawiającej pomniejszony model parku. Miniaturowe drzewa i budynki ustawiane są dokładnie tak aby odzwierciedlały rzeczywisty krajobraz parku.
– To nie tylko makieta, ale przede wszystkim narzędzie edukacyjne – mówi jedna z osób dokładając specjalną gąbkę imitującą bujną roślinność. – Zależy nam, aby odwiedzający lepiej zrozumieli topografie parku i jego unikalna strukturę. Makieta ma pomóc turystom w świadomym odkrywaniu przyrody i zachęcić do głębszego zrozumienia z jak cennym obszarem mają do czynienia. To tylko jeden z licznych projektów realizowanych przez Wdzydzki Park Krajobrazowy, o kolejnych inicjatywach i wyzwaniach rozmawiamy w kierownikiem Andrzejem Penkiem.
Makieta Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego ukazująca topografię terenu, układ jezior, lasów oraz najważniejsze atrakcje przyrodnicze i kulturowe obszaru, fot.pomorskie.travel
Park i jego wyzwania
Przede wszystkim zrównoważony rozwój turystyki – zaczyna pan kierownik. Słowa wydawało by się odmieniane przez wszystkie przypadki, ale w praktyce wymagające ciągłego i stałego zaangażowania i balansowania pomiędzy potrzebami odwiedzających a ochroną przyrody. Kluczowe jest przede wszystkim wzajemne zrozumienie i szacunek. Park krajobrazowy zawsze był otwarty dla turystów i takim pozostanie. Natomiast zbyt intensywna i prowadzona w sposób nieodpowiedzialny turystyka może prowadzić w prostej linii do degradacji naturalnych zasobów. Musimy pamiętać, iż mimo wielkiej odporności przyrody na naszą obecność, nie jest ona nieskończona.
Kierownik Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego Andrzej Penk wraz z zespołem odpowiada za ochronę przyrody, edukację ekologiczną oraz zarządzanie obszarem Parku.
– Dlatego ważne jest, abyśmy nauczyli się korzystać z tych dóbr w sposób odpowiedzialny – kontynuuje Andrzej Penk. – Wdzydzki Park Krajobrazowy, obok 8 pozostałych parków krajobrazowych w województwie pomorskim, jest miejscem gdzie natura i człowiek powinny i mogą współistnieć, ale tylko pod jednym warunkiem, że to ludzie dostosują się i uszanują reguły, które natura dyktuje od dawna. Presja turystyczna, szczególnie w okresach letnich stała się większym wyzwaniem. Tłumy odwiedzjących ciesząc się pięknem przyrody, czasami w sposób nieświadomy zaburzają jej naturalny charakter.
Przede wszystkim hałas oraz duży ruch na szlakach, zarówno lądowych jak i wodnych wpływają na zachowanie zwierząt, które w obliczu zagrożenia zmuszane są do zmieniania swoich naturalnych szlaków migracyjnych lub opuszczania dotychczasowych siedlisk. Jednak bardziej niepokojącym zjawiskiem jest niekontrolowana działalność człowieka na prywatnych terenach znajdujących się w granicach parku. Niestety zdarzają się sytuacje, kiedy właściciele działek bez konsultacji i wbrew przepisom obowiązującym na terenach chronionych, poprzez swoje działania zaburzają cenny krajobraz oraz zakłócają równowagę ekosystemu prowadząc do jego stopniowej degradacji.
Kliknij i dowiedz się więcej o Wdzydzkim Parku Krajobrazowym
Użytek ekologiczny „Żabińskich Błoto” z kładką dydaktyczną na torfowisku, fot. pomorskie.travel
Rozjeżdżanie brzegów jezior samochodami terenowymi, nielegalne wytyczanie dróg czy wycinka drzew to tylko niektóre z przykładów działań, które zagrażają naturalnemu charakterowi parku. Pamiętajmy, że park krajobrazowy nie jest po to, by ograniczać ludzi, lecz żeby chronić to co mamy najcenniejsze. Zależy nam bardzo na tym, aby ludzie traktowali park nie jako przeszkodę, ale jako dobro wspólne, które wszyscy jesteśmy zobowiązani chronić.
W każdej chwili w siedzibie parku dostępne są informacje oraz istnieje możliwość konsultacji które mają na celu uświadamianie, jak można korzystać z terenów w sposób zgodny z zasadami ochrony przyrody. Dodatkowo wprowadzane są systemy monitorowania oraz współpraca z lokalnymi władzami, aby skuteczniej egzekwować przestrzeganie przepisów.
Jeżeli ekosystem ma zdolność do samo regeneracji i nie jest nadmiernie eksploatowany przez turystów, można go udostępniać odwiedzającym, fot. pomorskie.travel
W obliczu wspomnianej presji turystycznej kierownictwo parku musi podejmować działania, które pozwolą na ochronę cennych ekosystemów przy jednoczesnym umożliwieniu odwiedzającym korzystania z uroków przyrody. Zapytaliśmy pana Andrzeja Penka do którego momentu udostępniać walory przyrodnicze, a od kiedy ograniczać a może nawet zakazywać wstępu na określone obszary?
– Odpowiedz na to pytanie wymaga znalezienia równowagi między umożliwianiem korzystania z walorów przyrodniczych, a ochroną tychże zasobów przed nadmiernym obciążeniem.
Udostępnianie walorów przyrodniczych powinno odbywać się do momentu, w którym środowisko jest w stanie się zregenerować. Jeżeli ekosystem ma zdolność do samo regeneracji i nie jest nadmiernie eksploatowany przez turystów, można go udostępniać odwiedzającym. Dlatego ważne jest monitorowanie i regularna ocena stanu środowiska. W przypadku, gdy ekosystem staje się narażony na degradacje lub zniszczenie z powodu nadmiernej liczby odwiedzających, rozważane jest wprowadzenie ograniczenia lub zakazu wstępu. Ograniczenia takie mogę być także czasowe, np. w okresach lęgowych.
Przyrodniczy szlak pieszy „Życie lasu wokół remizy” to edukacyjna trasa ukazująca złożoność ekosystemu leśnego oraz rolę remiz śródleśnych jako ostoi bioróżnorodności i schronienia dla wielu gatunków roślin i zwierząt, fot.pomorskie.travel
Oczywiście ochrona przyrody jest ważna, ale wprowadzanie koniecznych ograniczeń to nie wszystko. Cały czas kluczowym narzędziem jest edukacja i podnoszenie świadomości ekologicznej, co jest jednym z głównych zadań realizowanych przez pracowników Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego.
– Dzięki takim działaniom pomagamy społeczeństwu zrozumieć wartość przyrody i ekosystemów w parku. Wiedza o bioróżnorodności, określonych zagrożeniach płynących z nieodpowiedzialnych zachowań, w końcu o potrzebie ochrony przyrody, pozwala zrozumieć mechanizmy występujące i działające w naturze, których bezrefleksyjne zakłócanie może prowadzić do nieodwracalnych zmian. To właśnie brak świadomości najczęściej sprawia, że ludzie nie zdając sobie sprawy z konsekwencji swoich działań, postępują niestety w sposób szkodliwy dla środowiska.
Dlatego tak ważne jest, aby edukacja nie ograniczała się jedynie do teorii, ale była także praktyczna i angażująca.
Kliknij i dowiedz się więcej o ścieżkach przyrodniczych we Wdzydzkim Parku Krajobrazowym
Działająca w Schodnie Zielona Szkoła to jeden z trzech terenowych ośrodków edukacyjnych Pomorskiego Zespołu Parków Krajobrazowych.
Zielona Szkoła
Wdzydzki Park Krajobrazowy podejmuje szereg inicjatyw, które przekazując wiedzę kształtują nawyki i zachowania sprzyjające ochronie przyrody. Działająca w Schodnie Zielona Szkoła to jeden z trzech terenowych ośrodków edukacyjnych Pomorskiego Zespołu Parków Krajobrazowych. Jest to wyjątkowe miejsce edukacji ekologicznej, którego głównym celem jest kształtowanie świadomości ekologicznej zarówno wśród dzieci i młodzieży jak i osób dorosłych poprzez bezpośredni kontakt z przyrodą.
Organizowane w placówce warsztaty obejmują m.in. obserwacje przyrodnicze, zajęcia terenowe, poznawanie lokalnej flory i fauny oraz praktyczne lekcje o ochronie środowiska. Podczas zajęć uczestnicy poznają m.in. działanie leśnego ekosystemu, dowiadują się dlaczego ochrona wód jest tak bardzo istotna, jak ważną rolę w utrzymaniu bioróżnorodności pełnią pszczoły oraz uczą się jak odpowiedzialnie korzystać z zasobów naturalnych. Poprzez gry edukacyjne i zajęcia w terenie Zielona Szkoła promuje aktywne poznawanie przyrody i sprawia, że nauka staje się inspirująca i skuteczna.
Spacerując po przyrodniczym szlaku pieszym dowiadujemy się m.in. jak sprawdzać wiek drzewa, fot.pomorskie.travel
Od 2008 roku, w wyniku wyjątkowej inicjatywy, została utworzona odznaka krajoznawcza „Pasjonat Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego” promująca wiedzę o walorach przyrodniczych, krajobrazowych, historycznych i kulturowych obszaru Parku. Warunkiem uzyskania odznaki jest ukończenie 15 lat oraz odwiedzenie i udokumentowanie obecności w miejscach określonych w regulaminie. W zależności od liczby odwiedzonych miejsc, odznakę zdobywa się w kolejności stopni: brązowy, srebrny i złoty.
Odznaka krajoznawcza „Pasjonat Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego” to wyróżnienie promujące wiedzę o unikalnych walorach przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych, fot. pomorskie.travel
W dobie nieustannego pędu i natłoku obowiązków coraz częściej odczuwamy potrzebę wytchnienia. Długie godziny pracy, zwiększona liczba bodźców cyfrowego świata sprawiają, że potrzebujemy, a nasze ciała i umysły wręcz domagają się odpoczynku. Park oferuje właśnie to – możliwość zwolnienia, wzięcia głębokiego oddechu, naładowania naszych wewnętrznych baterii. Wszystko to pozwala odzyskać równowagę i uzmysłowić sobie, jak bardzo jesteśmy związani z naturą.
Wdzydzki Park Krajobrazowy to miejsce niezwykłe i to jak długo takim pozostanie zależy tylko od nas. Poznanie i zrozumienie zachodzących procesów przyrodniczych sprawia, że jesteśmy przede wszystkim bogatsi w wiedzę i stajemy się bardziej wrażliwi na piękno i unikatowość otaczającego nas świata. Pamiętajmy, że szanując i dbając o środowisko troszczymy się o siebie i o przyszłe pokolenia, a miejsca takie jak parki krajobrazowe są po to aby tę świadomość wzmacniać i pomagać lepiej zrozumieć, jak wielką wartością jest natura i jak bardzo jesteśmy od niej zależni.
„Dbajcie o przyrodę tak, jakbyście dbali o swój własny dom. Zachowujcie czystość, szanujcie roślinność i zwierzęta oraz podążajcie wyznaczonymi szlakami, abyśmy wszyscy mogli cieszy się pięknem tego miejsca przez wiele lat.” – Kierownik Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego Andrzej Penk.
