Zamek krzyżacki w Malborku – Muzeum Zamkowe (Szlak Zamków Gotyckich)

Pomorska podróż w czasie, czyli zamki gotyckie 

W roku 1410 – po klęsce wojsk krzyżackich pod Grunwaldem – twierdza nad Nogatem, niezdobyta przez wojska polsko-litewskie, uratowała dalszą egzystencję Zakonu. Pogłębiający się kryzys polityczny i gospodarczy państwa zakonnego, doprowadził do rewolty poddanych (1454) i wcielenia kraju do Korony Polskiej. W roku 1457, wykupiony z rąk krzyżackich zaciężnych, Malbork przeszedł w ręce króla Kazimierza Jagiellończyka. Odtąd, przez ponad trzy stulecia, warownia spełniała rolę czasowej rezydencji władców Polski, bazy militarnej w Prusach Królewskich oraz siedziby starostów, którzy dysponowali władzą administracyjną, wojskową, policyjną i sądowniczą.

Zamek w Malborku jest na trasie samochodowego Szlaku Zamków Gotyckich, prowadzącego przez 12 miejscowości Warmii, Mazur, Powiśla i Kaszub.

W rezultacie pierwszego rozbioru (1772), północne ziemie Rzeczypospolitej, a z nimi twierdza nad Nogatem, znalazły się w granicach Prus. W okresie pruskim Zamek służył jako koszary i magazyny. Poważnie zdewastowany, odzyskał swój gotycki kształt w wyniku wielkich prac rekonstrukcyjnych prowadzonych pod koniec XIX i na początku XX w. przez wybitnego architekta Konrada Steinbrechta.

W roku 1945 gospodarzami Malborka raz jeszcze stali się Polacy. Straszliwie zniszczony w ostatniej fazie II wojny światowej, Zamek został z biegiem czasu podniesiony z ruin. Nadal pozostaje obiektem intensywnych prac konserwatorskich. W roku 1997 Zespół Zamkowy Malbork wpisano na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

Nowy gospodarz – Muzeum Zamkowe w Malborku

Największym z wnętrz na zamku jest Wielki Refektarz, który w średniowieczu był największą salą recepcyjną malborskiej warowni. Wielcy mistrzowie podejmowali tu swoich licznych gości przybywających z całej Europy, odbywały się tu także kapituły zakonne. Wsparta na trzech filarach sala, zbudowana ok. 1340 r. liczy sobie 30 m długości, 15 m szerokości i 9 m wysokości. Jest częścią skrzydła zachodniego zamku średniego, a przylegając od północy do Pałacu Wielkich Mistrzów zaliczana jest do tzw. kompleksu reprezentacyjnego.

Jednym z najważniejszych pomieszczeń natomiast, w każdej wspólnocie zakonnej, był Kapitularz (element Zamku Wysokiego) – miejsce, w którym omawiano wszystkie istotne sprawy związane z cała wspólnotą. Obecna architektura sali pochodzi z czasów rekonstrukcji w latach 1882-1890, podobnie jak malowana przez Hermanna Schapera na ścianach galeria wielkich mistrzów, która powtarza jednak podobną, istniejącą tu w średniowieczu.

Wnętrze to na skutek niekorzystnych zjawisk konstrukcyjnych było poważnie zagrożone i w związku z tym, niedostępne dla zwiedzających przez 25 lat. Dzięki intensywnym pracom konserwatorskim i poprzedzającym je badaniom finansowanym w 60 % przez Norweski Mechanizm Finansowy, udało się przywrócić historyczny, architektoniczny kształt wnętrza z początku XX w.

Gospodarzem twierdzy nad Nogatem jest dzisiaj Muzeum Zamkowe w Malborku, utworzone w 1961 r. Do jego podstawowych zadań należy opieka nad substancją zabytkową Zamku, prowadzenie prac badawczych i konserwatorskich, gromadzenie i udostępnianie zbiorów, działalność edukacyjna. Placówka dysponuje dwudziestoma trzema kolekcjami z zakresu sztuki, rzemiosła artystycznego, architektury i historii. Do najciekawszych z nich należą zbiory wyrobów z bursztynu, militariów, numizmatów, detalu architektonicznego i rzeźby.

Poza swoją działalnością podstawową, muzeum angażuje się w organizację sympozjów, przedsięwzięć artystycznych i edukacyjnych, muzycznych i teatralnych, a nawet historycznych widowisk plenerowych w rodzaju „Oblężenia Malborka”. Zamek nad Nogatem bywa też dosyć często planem zdjęć filmowych i telewizyjnych. W miesiącach letnich, wieczorami, prezentowane jest w jego murach widowisko ” Światło i dźwięk”.

Na specjalne zamówienie, ośrodek konferencyjny Karwan organizuje i prowadzi spotkania grup zawodowych, biesiady, warsztaty oraz zamkowe gry przygodowe.