Brama Wyżynna to wrota do Gdańska od strony wyżyn. Wzniesiona w latach 1574 - 1576 według projektu Jana Kramera i umiejscowiona w zachodnim ciągu nowożytnych fortyfikacji gdańskich.
Dawny element fortyfikacji
W skład dawnych fortyfikacji przylegających do Bramy wchodził wysoki wał ziemny, wzmocniony potężnymi bastionami. Przed nimi biegła szeroka na kilkadziesiąt metrów, wypełniona wodą fosa, nad którą znajdowały się zwodzone mosty. Na noc podnoszono je za pomocą lin oraz sześciu metalowych bloków, które zachowały się do dziś i widoczne są w górnej części budynku.
Z Bramy prowadziły do miasta dwie poterny – przejścia w wale, kończące się po obydwu stronach zachodniej części Przedbramia Ulicy Długiej, elementy kopleksu to Wieża Więzienna, Szyja i Katownia.
Historyczna część miasta widziana z Forum Gdańsk, fot. Pomorskie Travel/ M.Ochocki
Płyty z piaskowca
W 1588 r. ceglana fasada Bramy Wyżynnej została wymyślnie przyozdobiona przez uznanego rzeźbiarza Wilhelma van den Blocke. Oprawił on budynek bramy płytami z piaskowca, zdobiąc je misternym ornamentem roślinnym.
Niezwykle bogaty wystrój rzeźbiarski uzyskała attyka, na której artysta umieścił wykonane z kamienia herby Rzeczypospolitej, Prus Królewskich i Gdańska, ujmując je we wspaniałą oprawę heraldyczną. Nad nimi umieszczono cztery rzeźby lwów.
Brama Wyżynna, fot. Pomorskie Travel
Brama Wyżynna, fot. Pomorskie Travel
Łacińskie sentencje
Przyglądając się uważniej zdobieniom na ścianach Bramy Wyżynnej, można dostrzec trzy łacińskie sentencje, przypominające władzom i obywatelom o wartościach najbardziej pożądanych w życiu państwa i społeczeństwa:
- „Iustitia et pietas duo sunt regnorum omnium fundamenta” – „Sprawiedliwość i pobożność są podstawą wszystkich królestw”;
- „Civitatibus haec optanda bona maximae: pax, libertas, concordia” – „Dobrami najbardziej godnymi pożądania przez społeczeństwa są: pokój, wolność, zgoda”;
- „Sapientissimae fiunt omnia que pro republica fiunt” – „Najmądrzej czyni się wszystko, co czyni się dla Rzeczypospolitej”.
Przez prawie 290 lat brama istniała w niezmienionej formie. W 1895 r. wały zostały zniesione, a fosę zakopano. Do wolno stojącego budynku bramy w przeniesiono w 1903 r. tzw. odwach, czyli wartownię. Po demilitaryzacji Gdańska w 1920 r. znajdowało się tu biuro podróży Norddeutscher Lloyd.
Podczas działań wojennych 1939-1945 brama doznała niedużych uszkodzeń. Po wojnie budynek użytkowało polskie Biuro Podróży „Orbis”, a w bocznych przejściach mieściła się m.in. informacja turystyczna. W 2002 r. brama została przejęta przez Muzeum Gdańska. Obecnie swoją siedzibę ma tutaj Pomorska Regionalna Organizacja Turystyczna i Pomorskie Centrum Informacji Turystycznej, gdzie odwiedzający gród Neptuna mogą uzyskać rzetelną i fachową informacje o atrakcjach, jakie czekają na nich w województwie pomorskim.
Galeria
