Swołowo – stolica Krainy w Kratę

Nazwa "Kraina w kratę" pojawiła się po raz pierwszy jako tytuł zorganizowanej w 1995 r. w Słupsku wystawy fotograficznej prezentującej piękno tradycyjnej architektury wsi Pomorza. Nazwa ta okazała się tak trafna i chwytliwa, że obecnie, funkcjonuje jako oficjalne pojęcie i lokalna marka turystyczna.

Muzealna Zagroda Albrechta w Swołowie, fot. Muzeum Pomorza Środkowego

Muzealna Zagroda Albrechta w Swołowie, fot. Muzeum Pomorza Środkowego

Kraina w kratę jest obszarem występowania tradycyjnej zabudowy o konstrukcji ryglowej, ze smołowanymi na czarno belkami i bielonymi polami wypełnień, które nadają budynkom charakterystyczny, kraciasty wygląd. Za stolicę Krainy w kratę uchodzi Swołowo, w którym znajduje się 70 obiektów wzniesionych tą tradycyjną techniką, a w jednej z zabytkowych zagród mieści się filia Muzeum Pomorza Środkowego.

Oprócz „kraciastej” formy fasad budynków w Krainie w Kratę dominuje także charakterystyczny, owalny lub okrągły sposób rozplanowania zabudowy wsi. Typowa „zagroda w kratę” to budynek mieszkalny usytuowany w głębi, zabudowania gospodarcze po obu stronach sporego dziedzińca i obowiązkową brama, a czasami nawet budynek bramnym od strony drogi. Oprócz „kraciastych” zagród, w kratę budowane były także kościoły, dwory i budynki użyteczności publicznej.

Ulice w Swołowie, fot. Pomorskie Travel

Ulice w Swołowie, fot. Pomorskie Travel

Tego typu zabudowę spotkać można w Darłowie, Sławnie, Ustce, Słupsku i wielu innych nadmorskich miejscowościach. Ważnym ośrodkiem Krainy w Kratę jest skansen, Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach, gdzie zachowano oryginalną zagrodę, a z czasem uzupełniono ją przenoszonymi z innych miejsc budynkami, którym groziło zniszczenie.

Kraina w kratę to obszar bez granic, rozciągający się na przestrzeni około 50-kilometrowej szerokości pasa nadmorskiego, którego długość oblicza się na około 80 kilometrów. Rozrzucone wśród pięknej okolicy tradycyjne zabudowy, odmienne od znanej z głębi Polski, są niewątpliwie warte polecenia.

Widok na zabudowę Swołowa, fot. Pomorskie Travel

Widok na zabudowę Swołowa, fot. Pomorskie Travel

Najstarsze wzmianki o Swołowie pochodzą w pocz. XIII w., kiedy to wieś została nadana, rezydującym w pobliskim Sławnie, joannitom. We władaniu „rycerzy w habitach” pozostawała przez blisko 200 lat. W charakterystyczny dla okolicy, a popularny przed tysiącem lat sposób, ukształtowano ją w formę elipsy obejmującej płynący środkiem strumień, ze stawem.

Przy centralnym placu wsi, również owalnym, stoi niewielki kościół pw. Najświętszej Marii Panny w Swołowie, wzniesiony pierwotnie przez joannitów. Co ciekawe świątynia do dziś nosi znamiona najdawniejszego, gotyckiego kształtu. Jego dzisiejsza bryła przywodzi na myśl kościoły duńskie lub te, które zobaczyć można w południowej Szwecji.

Kościół w Swołowie, fot. Pomorskie Travel

Kościół w Swołowie, fot. Pomorskie Travel

Wieś leży w niewielkiej dolince, której środek pokrywa się z centralnym placem, a której zbocza, w miarę oddalania się od kościoła łagodnie się wznoszą. Wśród oryginalnej zabudowy dominują „domy w kratę” – budynki mieszkalne i gospodarcze o konstrukcji ryglowej, czarnych belkach i białych wypełnieniach. Kilkadziesiąt lepiej lub gorzej zachowanych, ponad stuletnich obiektów tego typu, sprawia że Swołowo uznawane jest za stolicę „krainy w kratę” – obszaru występowania charakterystycznej zabudowy.

W 2008 r. jedna z zagród, niegdyś należąca do gospodarza nazwiskiem Albrecht, stała się filią Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, którego pracownicy poddają pieczołowitej renowacji nie tylko same budynki i ich wyposażenie, ale także pracują nad spójną koncepcją zachowania wyjątkowego kształtu całego Swołowa i jego zabudowy.

Muzealna Zagroda Albrechta w Swołowie, fot. Muzeum Pomorza Środkowego

Muzealna Zagroda Albrechta w Swołowie, fot. Muzeum Pomorza Środkowego

W 2012 r. muzeum wzbogaciło się o kolejnych osiem zabytkowych obiektów. W pięknie odbudowanych i wyremontowanych obiektach urządzono multimedialne wystawy poświęcone ciesielce, tkactwu oraz historii tej części Pomorza. Muzeum Kultury Ludowej Pomorza organizuje co roku wiele imprez plenerowych, które ściągają miłośników kultury ludowej z całej polski. Do najpopularniejszych należą: święto szparagów (czerwiec), Dziecięca Zagroda (każda niedziela lipca), Babie Lato i konkurs na najlepszą pomorską nalewkę (początek września) oraz festyn kulinarny „Na św. Marcina najlepsza pomorska gęsina” (11 listopada).

Wieś Swołowo, nosząca dumny tytuł „Europejskiej Wsi Dziedzictwa Kulturowego”, to miejsce warte zobaczenia nie tylko ze względu na szczególne walory historyczne, ale przede wszystkim na niezwykłą wręcz urodę zarówno samej wsi, jak i jej najbliższej okolicy.

Domy szachulcowe w Swołowie, fot. Pomorskie Travel

Domy szachulcowe w Swołowie, fot. Pomorskie Travel

Muzeum w Swołowie - oddział Muzeum Pomorza Środkowego, fot. Pomorskie Travel

Muzeum w Swołowie - oddział Muzeum Pomorza Środkowego, fot. Pomorskie Travel

W pobliżu

Ulubione

Niestety, nie masz jeszcze dodanych, ulubionych pozycji.

Klikając w ikonę serca dodasz pozycję do ulubionych.

Niestety, nie masz jeszcze dodanych, ulubionych pozycji

Odkryj

Gastronomia

Noclegi