Początkowo osadnictwo na Kociewiu skupiało się głównie wzdłuż rzeki Wierzycy. We wczesnym średniowieczu tereny nadwiślańskie były strefą wzajemnego przenikania się Pomorzan i Prusów.
Nieliczne pruskie osadnictwo było efektem osadzania jeńców. Kociewie było mniej zaludnione od sąsiadujących z nim Ziemi Dobrzyńskiej, Ziemi Chełmińskiej i Kujaw. Po roku 1122 rozpoczęła się intensywna kolonizacja Kociewia z sąsiednich terenów.
Wkrótce żyzne nadwiślańskie tereny stały się bazą osadnictwa dla Ziemi Malborskiej. Bory Tucholskie, które leżą na południe od Kociewia, długo były niezamieszkane i jako ostatnie zostały skolonizowane przez osadników z Wielkopolski od strony Noteci.
Kociewie – łagodna kraina, która ma wiele do odkrycia
Kociewie, fot. Pomorskie Travel
Na początku XII w. na tereny Kociewia dotarli pierwsi osadnicy z Rzeszy Niemieckiej. Po 1309 r. nastąpiła intensyfikacja ludności niemieckiej, która przybyła ze Śląska, Miśni, okolic Halle, Westfalii i miast hanzeatyckich. Osadnicy niemieccy osiedlali się w miastach, w których wyraźnie dominowali nad ludnością autochtoniczną.
Drugi ważny napływ ludności na ziemie kociewskie miał miejsce po wojnie trzynastoletniej, kiedy to na Kociewie przybyła szlachta i chłopi z Ziemi Dobrzyńskiej, Kujaw i Mazowsza. Ta fala osadnicza w dużej mierze przyczyniła się do zmiany stosunków etnicznych.
Kociewie, Osiek, fot. Pomorskie Travel/M. Ochocki
Od XVI wieku na Kociewiu notuje się obecność tzw. Olędrów, czyli osadników holenderskich wyznania mennonickiego. Zagospodarowali oni pustki i nieużytki. Największe skupiska mennonitów były na Nizinie Walichnowskiej i Nowsko-Sartowickiej. Pozostałościami po Holendrach są budynki mieszkalno – inwentarskie.
Olędrzy dzięki złożonemu systemowi rowów odwadniających, tam i grobli osuszyli dużą część podmokłych terenów nizin nadwiślańskich. W pierwszej połowie XVII w. na ziemie kociewskie, m.in. w okolice Skarszew, Nowego i Świecia przybyli tzw. pomoryncy, czyli osadnicy z Pomorza Zachodniego. Zahamowanie procesów osadniczych nastąpiło w czasie wojen za Szwedami.
W okresie rozbiorów Kociewie znalazło się pod panowaniem pruskim. W 1807 r. rozpoczęto uwłaszczenie chłopów, czego skutkiem był odpływ ludności do miast oraz początek emigracji zarobkowej. W 1886 r. pruska Komisja Kolonizacyjna rozpoczęła wykup polskich majątków, aby później rozparcelować je pomiędzy osadników niemieckich.
Na początku XX w. zaborca wprowadził zakaz budowy domów dla Polaków. W 1918 r. Kociewie znalazło się w niepodległej Polsce. Na terenach kociewskich nadal mieszkało kilkadziesiąt tysięcy Niemców, którzy w latach 1944 – 1945 masowo uciekali do Niemiec.
Po II wojnie światowej na Kociewie przybyli repatrianci ze Wschodu i przesiedleńcy z Polski Centralnej i Południowej.
EuroVelo 9 / WTR - Wał Wiślany w Cedrach Wielkich, fot. Pomorskie.travel
