Historia kolejki wąskotorowej na Żuławach sięga końca XIX wieku, kiedy poprowadzono pierwszą linię z Nowego Stawu do Kościeleszek. Trasa liczyła 5 km, a wagony z burakami cukrowymi do cukrowni ciągnęły konie.
Wkrótce linię zaczęto rozbudowywać, aż osiągnęła 55 km w niespełna dziesięć lat. Początkowo służyła tylko do przewożenia towarów. Na początku XX wieku zaczęły się jednak pojawiać także kolejki z wagonami tylko pasażerskimi, które w lecie kursowały ze specjalnie do tego przystosowanymi odkrytymi wagonami.

Żuławska kolej dojazdowa, pomorskie.travel fot. M.Ochocki

Żuławska kolej dojazdowa, pomorskie.travel fot. M.Ochocki
Zniszczenie terenu Żuław pod koniec II wojny światowej odbiło się także na składach i torach kolejki wąskotorowej. Po wojnie podjęto się jej odbudowy i chociaż powstało wiele połączeń, to w latach pięćdziesiątych rozpoczął się kryzys kolejek wąskotorowych. Jego przyczyną było zwiększenie transportu kołowego oraz rozbudowa linii kolejowych. Z tego względu coraz więcej linii zamykano.
W połowie lat siedemdziesiątych próbowano ożywić ten środek transportu poprzez wprowadzenie turystycznego kursu „Jantar Express”, jednak z powodu nieopłacalności finansowej kolejka przestała kursować. Tabory zostały wywiezione w różne zakątki Polski, a tory były systematycznie rozkradane na złom. W 1999 oficjalnie zlikwidowano kolejki wąskotorowe.

Żuławska kolej wąskotorowa na trasie, pomorskie.travel fot. M.Ochocki
Stan ten zmieniło w 2003 roku Pomorskie Towarzystwo Miłośników Kolei Żelaznych, które doprowadziło do wznowienia kursowania żuławskiej kolejki wąskotorowej. W 2006 powstało Stowarzyszenie Żuławskiej Kolei Dojazdowej. W ostatnich latach kolejka zyskała nowe życie jako atrakcja turystyczna. Obecnie kursują dwie linie: Mikoszewo – Sztutowo oraz Stegna – Nowy Dwór Gdański. Do kolejki można łatwo dotrzeć z Gdańska – wystarczy dojechać autobusem linii 112 lub 212 do Świbna, przeprawić się promem przez Wisłę i wsiąść do kolejki w Mikoszewie. Alternatywnie można dojechać PKS-em bezpośrednio z Gdańska do Mikoszewa.
Żuławska Kolej Dojazdowa znajduje się na trasie międzynarodowych szlaków rowerowych EuroVelo 10/13 oraz R10, a w wagonach można przewozić rowery, co pozwala połączyć wycieczkę rowerową z nostalgiczną przejażdżką pociągiem. Z okazji 120-lecia linii Prawy Brzeg Wisły – Sztutowo, planowane są także wydarzenia jubileuszowe. Szczegóły oraz aktualny rozkład jazdy dostępne są na stronie: kolejzulawska.pl

Kolej żuławska - przejazd przez most obrotowy, pomorskie.travel fot. M.Ochocki
Przewóz rowerów w autobusach
Warto dodać, że zarówno w autobusach miejskich kursujących z Gdańska do Świbna (linie m.in. 112 i 212), jak i w wybranych kursach PKS Gdańsk do Mikoszewa istnieje możliwość przewozu rowerów. Dzięki temu cała wycieczka – z miasta, przez przeprawę promową, przejazd kolejką i dalszą trasę rowerową – może odbywać się bez konieczności rezygnowania z ulubionych dwóch kółek. To świetna opcja dla miłośników aktywnego wypoczynku i turystyki rowerowej.

Przewóz rowerów w autobusach miejskich w Gdańsku możliwy jest tylko w wyznaczonych pojazdach, fot. ZTM Gdańsk
Należy jednak pamiętać o obowiązujących zasadach przewożenia rowerów i urządzeń transportu osobistego obowiązujących w pojazdach transportu publicznego. Planując podróż z rowerem w autobusie linii 112 i 212, należy szukać piktogramu informującego o możliwości przewozu rowerów. Prosimy wziąć pod uwagę, że osoby na wózkach inwalidzkich oraz osoby z wózkami dziecięcymi mają pierwszeństwo przed podróżującymi z rowerami.
Chcąc przewieźć rower autobusem PKS Gdańsk, wymagana jest zgoda kierowcy, który wskaże odpowiednie miejsce do bezpiecznego ustawienia roweru na czas podróży.