Najważniejsze wydarzenia o charakterze militarno-dyplomatycznym, które miały miejsce na Powiślu związane są z wojną polsko-szwedzką o ujście Wisły. Miała ona miejsce w latach 1626-1629. Ostatnią w otwartym polu bitwą tego konfliktu było starcie pod Trzcianem. Z kolei zwieńczenie wojny stanowił rozejm w Starym Targu zwanym niegdyś Altmarkiem, który został przedłużony kolejnym traktatem w Sztumskiej Wsi.

Gdzie król miał zgubić kapelusz?

Bitwa pod Trzcianem z 27 czerwca 1629 roku to jedna ze zwycięskich batalii dla Rzeczpospolitej. Za sprawą impetu polskiej husarii pod dowództwem hetmana Stanisława Koniecpolskiego porównywana jest ona przez historyków z wiktorią pod Kircholmem. Starcie to rozegrało się na linii od Liwy pod Szadowem przez Trzciano, Straszewo, Pułkowice i zakończyło się na bramach Sztumu.

Tam z uciekającą armią szwedzką schronił się król Gustaw Adolf. Według legend podczas potyczki, w której osobiście brał udział król szwedzki, miał on w walce zgubić swój kapelusz. Z całą pewnością wiadomo, że Lew Północy z trudem uszedł z życiem chroniąc się w sztumskim zamku.

Pamięć o historii

Współcześnie warto wybrać się w podróż po opisanych miejscach. W Trzcianie oprócz pamiątkowego głazu z 1966 roku przy siedzibie OSP zlokalizowano jeden z kiosków multimedialnych, gdzie można zobaczyć film poświęcony starciu. Kolejne kioski historyczne przybliżające następne etapy bitwy znajdują się w Straszewie przy szkole oraz w Pułkowicach na krańcu wsi od strony Sztumu. Warto przemierzyć powyższą ścieżkę edukacyjną rowerem lub samochodem.

Z kolei o zawartych na Powiślu rozejmach przypominają pamiątkowe głazy w Starym Targu przy siedzibie Urzędu Gminy oraz w Sztumskiej Wsi w sąsiedztwie kościoła. Odwiedzając te miejsca można zapoznać się z wydarzeniami, które opisano na planszach historycznych.