Gwara kociewska

Jak mama mówi do dziecka chodźkaj, idźkaj, to właśnie posługuje się wyrazem gwarowym, choć prawdopodobnie nie jest tego świadoma. Chociaż wydaje się, że gwara kociewska zanika, ale może pod wpływem "mody na regionalizm" doczeka się swojego renesansu.

Gwary kociewskie zaliczamy do dialektu wielkopolskiego, choć ma bardzo wyraźne związki z dialektem mazowieckim. Na gwary kociewskie wpływały także gwary przejściowe, bliskie gwarom chełmińsko-dobrzyńskim, kujawskim i malborskim. Zresztą gwary kociewskie wraz z malborskimi uważa się za najmłodsze i najbardziej nowatorskie dialekty kontynentalne Pomorza Gdańskiego, czyli dialekty typowo polskie.

Charakterystyczny dla gwar kociewskich jest brak mazurzenia, a pochylonego (co zbliża gwary kociewskie do języka ogólnopolskiego), dźwięczne w po spółgłoskach bezdźwięcznych, uproszczenie odmian wyrazów (końcówka -óm w 1. os. lp. czasu przeszłego, np. byłóm = byłem;, formy 3. os. l. mn. czasu przeszłego na -eli, np. speli = spali; w czasie teraźniejszym usuwane są oboczności e:o, r:rz, np. ja bierze, nie ja biorę). W gwarach kociewskich można znaleźć wiele germanizmów, np. bana – pociąg, munia – pysk krowy

Przykładowe słownictwo kociewskie:

  • bajzel – bałagan
  • balija – wanna
  • cédel – pokwitowanie, kwit
  • czuć – słyszeć
  • dekel – pokrywa na garnek
  • filować – podglądać, śledzić
  • gardyna – zasłona
  • glómza – twaróg
  • halać – przynosić
  • kamlot – duży kamień
  • karadeja – byle jaki pojazd, złej jakości
  • kaszorek – sitko do wyławiania ryb
  • klafty – plotki
  • listowy – listonosz
  • lorbas – duży, wyrośnięty chłopak
  • łajza – nieudacznik
  • mantel – płaszcz
  • mądrować -wymądrzać się
  • néki – fochy
  • obuć się – ubrać się
  • rajby – randka,
  • rojber – łobuz
  • rónkel – burak
  • ruchanki – placki drożdżowe
  • szachtelek – pudełko
  • szlajać – włóczyć się
  • topek – nocnik
  • wandry – włóczęga
  • zelga – odwilż
  • zylc – galareta

Dzięki pracy specjalistów udało się zebrać słownictwo kociewskie. W tym miejscu należy wspomnieć o trzytomowym słowniku Słownictwo kociewskie na tle kultury ludowej autorstwa księdza Bernarda Sychty oraz o pracach prof. Marii Pająkowskiej – Kensik m.in. o Małym słowniku kociewskim.

W pobliżu

Ulubione

Niestety, nie masz jeszcze dodanych, ulubionych pozycji.

Klikając w ikonę serca dodasz pozycję do ulubionych.

Niestety, nie masz jeszcze dodanych, ulubionych pozycji

Odkryj

Gastronomia

Noclegi