Parafia Dzierzążno jest położona na terenie gmin Gniew i Morzeszczyn, które znajdują się na Pojezierzu Starogardzkim, pomiędzy Borami Tucholskimi a Wisłą, na terenie regionu kulturowego o ciekawej nazwie Kociewie. Parafia znajduje się w dekanacie gniewskim a w jej skład wchodzą miejscowości: Dzierzążno, Morzeszczyn i Gogolewo.
Dzierżążno, kościół św. Jakuba, fot. L. Stubińska
Pierwsze wzmianki o Dzierzążnie pochodzą z drugiej połowy XIII w. w postaci: Derisno, Driresna, Dzerisno, Zirinsna, Później od XV w. nazwę zapisywano jako: Dzierzązno Dzierondzno, Dzierzążno. Pochodzi ona od wyrazu dzerżęga w znaczeniu rzęsa wodna, co nawiązuje do licznych stawów i oczek wodnych na terenie wsi.
Kościół znajduje się na Pomorskiej Drodze św. Jakuba
Dzierżążno, kościół św. Jakuba, fot. L. Stubińska
Parafia została założona przez biskupów włocławskich na pocz. XIV w. i obejmowała obszar nadany im przez książąt pomorskich, położony w ziemi tymawskiej terra Thymww, pomiędzy Wierzycą i Jonką, czyli obejmowała dzisiejsze Dzierzążno, Gogolewo, Brodzkie Młyny i Polskie Brody. Wtedy na wzgórzu postawiono murowany kościół wykonany w stylu gotyckim, który służył wiernym. Od 1309 r. parafia znajdowała się w państwie zakonu krzyżackiego.
Obecny kościół
Jest budowlą murowaną, jednonawową z wydzielonym i prosto zamkniętym prezbiterium. Podstawy kościoła (mury, przypory i dolna część wieży) mają cechy stylu gotyckiego i pochodzą z pierwotnego kościoła. Wskutek znacznego zniszczenia podczas tzw. wojny pruskiej (1454 – 1466) kościół stał się ruiną i przestał istnieć.
Po wielu latach, w okresie 1570 – 1580, został odbudowany przez bp włocławskiego S. Karnkowskiego. W 1768 r. kosztem kapituły włocławskiej wzniesiono prezbiterium i górną część wieży o konstrukcji szachulcowej tzw. mur pruski. Wnętrze częściowo późno renesansowe z ok. 1590 r. fundacji bpa włocławskiego H. Rozrażewskiego, a częściowo późno barokowe. Strop płaski, drewniany, na którym znajdują się malowidła wykonane w latach 1921-1922 przez malarza Władysława Drapiewski z Pelplina.
Dzierżążno, kościół św. Jakuba, fot. L. Stubińska
Wśród nich na uwagę zasługują zilustrowane podania o wole który odkopuje kościół oraz o chrzcie Turka. Ołtarz główny renesansowy z XVI wieku z figurą patrona kościoła Świętego Jakuba. Ołtarze boczne Matki Bożej Różańcowej oraz św. Józefa, ambona i chrzcielnica oraz ławy pochodzą z XVII wieku. Dwa barokowe feretrony, pochodzące z XVIII wieku przedstawiają św. Marię Goretti i św. Józefa z Dzieciątkiem. Ks. prob. Jan Anhut (1871 – 1896) przeprowadził renowację kościoła i sprowadził nowe organy. Znaczące odnowienie wnętrza nastąpiło w latach 1921 – 22, kiedy proboszczem był ks. F. Filarski.
Dzierżążno, kościół św. Jakuba, fot. L. Stubińska
Od początku istnienia kościoła w jego otoczeniu funkcjonuje cmentarz. Są tam pochowani niektórzy proboszczowie: ks. J. Anhut, ks. E. Zapałowski, ks. A. Wróblewski, ks. J. Jażdżewski.
Przez teren parafii przebiega szlak pielgrzymkowy Budujcie dom na skale prowadzący z Pelplina do Piaseczna dla upamiętnienia pobytu K. Wojtyły w Piasecznie i Jana Pawła II w Pelplinie. Tym szlakiem wędrują corocznie pielgrzymi na odpust Narodzenia NMP w Piasecznie.
Parafia Dzierzążno jest jedną z 9 na terenie diecezji pelplińskiej pod wezwaniem św. Jakuba Większego. Wezwanie św. Jakuba pojawiło się na ziemiach polskich w średniowieczu. Nie wiadomo czy kościół posiadał to wezwanie od początku istnienia. Pewnym jest, że od 1583 r. wezwanie św. Jakuba dla kościoła w Dzierzążnie, funkcjonuje nieprzerwanie.
