Jest to jedyna ocalała baszta z okresu panowania zakonu krzyżackiego. W 1309 roku brat Teodot z Florencji, budowniczy i architekt, przekształcił wieś Starigrod w ośrodek miejski o charakterze rzemieślniczym i handlowym.
Baszta Gdańska to jedyna ocalała baszta z okresu panowania zakonu krzyżackiego. Fot. Starogard.pl
System obronny obejmował mury miejskie oraz cztery strażnice: Basztę Gdańską (Szewską), Chojnicką, Gniewską i Tczewską (Młyńską). Basztę Gdańską ukończono w 1325 roku, a budowę Starogardu zakończono w 1339 roku.
Jedna z najstarszych atrakcji turystycznych miasta Starogard Gdański została zbudowana z cegły. Czteropiętrowa baszta wielokrotnie przeszła przebudowy, w tym zwężenie dolnej części w 1893 roku w celu poszerzenia przylegającej ulicy. Baszta miała chronić północne wejście do Starogardu od strony Gdańska, stąd nazwa Gdańska. Odpowiadała również za obronę przyległych fragmentów murów miejskich. Z racji braku stałej obsady, obowiązek ten spoczywał na cechu szewców, stąd jej druga nazwa – Szewska. Wieczorem most zwodzony był podnoszony, zapewniając spokojny sen mieszkańcom, a rankiem opuszczany. Baszta Gdańska pobierała myto, specjalną opłatę za prawo handlu na miejscowym targu, którą płacili kupcy.
Dziedziniec Muzeum Ziemi Kociewskiej, fot. Pomorskie Travel/I. Daszkiewicz
W trakcie swojej długotrwałej historii Baszta Gdańska pełniła różne funkcje: kaplicy Maryjnej, prywatnej własności, a nawet niemieckiego aresztu dla miejscowej inteligencji podczas II wojny światowej. Po wojnie, od połowy lat 60., służyła jako siedziba Stacji Upowszechniania Wiedzy o Regionie, stanowiącej zalążek dzisiejszego Muzeum Ziemi Kociewskiej.
Tablica pamiątkowa na zewnętrznym murze, ufundowana w 1998 roku przez zakon joanitów, upamiętnia jubileusz 800-lecia miasta oraz 650-lecia nadania praw miejskich. Baszty Chojnicka i Gniewska zostały zniszczone podczas wojen szwedzkich w XVII wieku i nigdy nie zostały odbudowane.
