Oliwa – dzielnica Gdańska

Współcześnie największą atrakcją Oliwy jest archikatedra wraz z Pałacem Opatów i przyległym parkiem, jednak nie należy zapomnieć o niezwykłej architekturze, uroczych, zabytkowych willach, a także uwielbianym przez najmłodszych, Miejskim Ogrodzie Zoologicznym.

Katedra Oliwska, fot. Pomorskie Travel/ M. Ochocki

Katedra oliwska

Pierwszy budynek katedry oliwskiej, wówczas niewielkie oratorium, powstał już w XII w. Wzniesiona z cegły, na kamiennym fundamencie budowla miała jedną nawę oraz umieszczoną po południowej stronie wieżyczkę. Obecny kształt świątyni pochodzi z XIII – XIV w., który był w późniejszym okresie wielokrotnie przebudowywany. Niestety gotyckie wyposażenie kościoła nie przetrwało konfliktu miasta z królem Batorym, który w 1577r. doszczętnie zniszczył Oliwę. Ocalały jedynie mury archikatedry. Dzięki licznym datkom, a także odszkodowaniom możliwa była jej odbudowa, która trwała wiele lat.

Najsłynniejszym elementem wyposażenia obiektu są organy, które podobnie jak ambona i rokokowy wystrój kaplic oraz fasady zachodniej zostały ufundowane przez wieloletniego opata zakonu – Jacka Rybińskiego.

Po okresie intensywnego rozkwitu nadeszły lata klęski. Rozbiory Polski, wojny napoleońskie, włączenie Oliwy do Królestwa Prus spowodowały mocne zubożenie zakonu, co w konsekwencji doprowadziło, w 1831 r. do likwidacji klasztoru oraz przemianowanie kościoła klasztornego na parafialny.

II wojna światowa nie przyniosła znaczących strat i zniszczeń. Wśród najpoważniejszych była utrata hełmów z fasady zachodniej oraz uszkodzenie organów.W 1976 r. katedra uhonorowana została tytułem bazyliki mniejszej, a w 1992 r. podniesiona do rangi archikatedry.

Organy oliwskie, fot. Pomorskie Travel/M. Ochocki

Organy oliwskie, fot. Pomorskie Travel/M. Ochocki

Tuż obok archikatedry znajduje się Pałac Opatów, wokół którego założono park. W rezydencji gościł niegdyś król Zygmunt III Waza, a także królowa Maria Ludwika podczas swojej podróży na spotkanie z małżonkiem, Władysławem IV. W trakcie II wojny światowej, pałac wykorzystywany był jako magazyn, który w 1945 r. spłonął. W odbudowanym obiekcie mieści się obecnie Oddział Sztuki Współczesnej Muzeum Narodowego.

Przy zachodniej bramie wejściowej do parku znajduje się dawny Spichlerz Opacki, który został zbudowany z porozbiórkowej cegły. Powstał on w 1723 r., w miejsce dwóch mniejszych spichlerzy. Od 1988 r. w budynku mieści się Oddział Etnografii Muzeum Narodowego.

Pałac Opatów, fot. Pomorskie Travel/M. Ochocki

Pałac Opatów, fot. Pomorskie Travel/M. Ochocki

Znaną atrakcją Oliwy jest również Park Oliwski, którego początków należy upatrywać w XII i XII w. kiedy to zostało założone opactwo cysterskie. Wówczas był to przyklasztorny ogród użytkowy. Wraz z wybudowaniem rezydencji opata ogród zaczął przekształcać się w rekreacyjno – ozdobny park. Tu właśnie 26 lipca 1734 r. miała miejsce imieninowa uczta na cześć carycy Anny Iwanownej, wydana przez króla Augusta III Sasa.

Wygląd dzisiejszego ogrodu zawdzięczamy ostatnim opatom oliwskim, w szczególności Jackowi Rybińskiem. Projekt wzorowany był na ogrodach przy Pałacu Błękitnym w Warszawie, a jego wykonaniem zajął się ogrodnik Kazimierz Dembiński z Kocka, który niegdyś pracował przy ogrodach w Wilanowie. W 1910 r. w parku utworzono alpinarium z szeregiem alpejskich roślin, zaś istniejąca oranżerie przebudowano w cieplarnię i niedużą palmiarnie.

Park Oliwski, Droga do wieczności, fot. Pomorskie Travel

Park Oliwski, Droga do wieczności, fot. Pomorskie Travel

Pachołek

Kolejnym ciekawym, a zarazem najbardziej charakterystycznym miejscem w Oliwie jest Wzgórze Pachołek, z którego rozciąga się panorama miasta. Punkt widokowy znajduje się na wysokości nieco ponad 100 m n.p.m. W czasie opactwa cysterskiego wzniesienie nazywane było Górą Oliwską, co miało kojarzyć się z biblijną Górą Oliwną. Obecnie na szczycie Pachołka znajduje się metalowa platforma widokowa.

Widok z wieży na Wzgórzu Pachołek, fot. M. Ochocki

Widok z wieży na Wzgórzu Pachołek, fot. M. Ochocki

Potok Oliwski

Zgodnie z zakonną tradycją klasztor musiał być umiejscowiony nad potokiem, który w późniejszym czasie nazwano Potokiem Oliwskim. Jego źródło znajduje się na wysokości 140 m. n.p.m. w okolicach Matarni i zboczami doliny płynie w kierunku Zatoki Gdańskiej. Już na początku funkcjonowania opactwa zaczęły powstawać młyny i kuźnice napędzane wodami potoku. Ich główny rozwój nastąpił w XVI i XVII w., istniało ich wówczas dwadzieścia.

Najpiękniejszą z dolin, przez którą przepływa Potok Oliwski jest Dolina Radości. Oprócz wybitnych walorów przyrodniczych i krajobrazowych osobliwością doliny są interesujące zabytki. Na szczególną uwagę zasługuje Dwór Schwabego, obecnie Hotel Dwór Oliwski oraz unikatowa, drewniana kuźnia wodna z autentycznymi elementami wyposażenia oraz młyn IX. Dolina Radości to doskonałe miejsce na spacery oraz wycieczki rowerowe.

Młyn IX w Oliwie, fot. Pomorskie Travel

Młyn IX w Oliwie, fot. Pomorskie Travel

Dom Zarazy

Serce „starej” Oliwy znajduje się na Starym Rynku Oliwskim, gdzie umiejscowiony jest jeden z najcenniejszych budynków tej części dzielnicy – Dom Bramny (Dom Zarazy). Jest to dawna, główna siedziba wójta zakonu, a także główna brama klasztoru oliwskiego. Z miejscem tym wiąże się opowieść z czasów, kiedy w mieście panowała epidemia dżumy w 1709 r.

Historia głosi, że zakonnicy zamknęli się przed zarazą w murach klasztornych, jednak nie chcąc pozostawić ludności bez duchowej posługi, jeden z mnichów zamieszkał w Domu Bramnym, aby pełnić obowiązki. Kiedy ten zmarł zastąpił go kolejny, a potem następny. W ten sposób w budynku miało umrzeć 10 mnichów, w tym proboszcz kościoła św. Jakuba. Od tej pory brama opactwa nazywana jest Domem Zarazy.

Stary Rynek Oliwski, a także boczna Polanki to ulice przy których spotkać można zabytkowe kamienice oraz rezydencje i wille bogatych Gdańszczan.

Oliwa panorama, fot. Pomorskie Travel, M. Ochocki

Oliwa panorama, fot. Pomorskie Travel, M. Ochocki

W pobliżu

Ulubione

Niestety, nie masz jeszcze dodanych, ulubionych pozycji.

Klikając w ikonę serca dodasz pozycję do ulubionych.

Niestety, nie masz jeszcze dodanych, ulubionych pozycji

Odkryj

Gastronomia

Noclegi