UNESCO w województwie pomorskim

Od malowniczych zabytków architektury po unikalne przyrodnicze enklawy, województwo pomorskie może poszczycić się niezwykłymi miejscami, których historia i piękno przemawiają do wyobraźni odwiedzających. Obiekty te stanowią wspólne dobro ludzkości.

W Pomorskiem znajdziemy obiekty z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO, Krajowej Listy Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, Światowej Listy Rezerwatów Biosfery UNESCO oraz Światowej i Krajowej Listy Programu „Pamięć Świata”.

Na Liście Światowego Dziedzictwa wpisane są obiekty kultury, przyrodnicze i o charakterze mieszanym kulturowo-przyrodniczym.

Dziedzictwo kulturowe UNESCO umownie dzieli się na:

• dziedzictwo materialne w tym zabytki nieruchome (w tym Światowe Dziedzictwo) i ruchome
• dziedzictwo niematerialne „przekazywane przede wszystkim za pomocą przekazu ustnego i tradycji”, zabytki piśmiennictwa, które są przedmiotem programu „Pamięć Świata”

Pomorskie obiekty na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO:

Zamek Krzyżacki w Malborku wpisany w 1997 roku

Pomorskie wpisy na Krajowej Liście Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego

Hafciarstwo kaszubskie szkoły żukowskiej, wpisane w 2015 roku.

Kaszëbsczé wësziwanié żukòwsczégò sztélu, ręczne hafciarstwo kaszubskie szkoły żukowskiej jest jednym ze starszych elementów kultury na Kaszubach.

Wiedza i umiejętności związane z nim przekazywane są z pokolenia na pokolenie i stale odtwarzane przez hafciarki, które uznają je za ważną część kaszubskiego dziedzictwa. Dziedzictwo to jest żywe, a kaszubskie artystki ludowe wciąż tworzą nowe konfiguracje elementów haftu i wymyślają nowe wzory.

Kaszubska Gwiôzdka, rok wpisu na Krajową listę: 2019

Jednym ze świątecznych obyczajów na Kaszubach jest Gwiôzdka, czyli odwiedzanie domów przez grupy kolędnicze w dzień Wigilii Bożego Narodzenia. Zespoły gwiôzdek liczą zazwyczaj od 10 do 15 kawalerów w wieku od 15 do 30 lat. Kolędowanie zaczyna się w wigilijne popołudnie i trwa niemal do Pasterki.

W tym czasie odwiedzanych jest kilkadziesiąt gospodarstw z własnej i sąsiednich wsi. Przez wszystkie lata chodzenia z gwiôzdką jej członkowie nie uczestniczą w wieczerzach wigilijnych przygotowywanych w rodzinnych domach.

Carillonowa muzyka w Gdańsku, data wpisu na Krajową listę: 30 grudnia 2020.

Carillon to zespół co najmniej 23 dużych dzwonów wieżowych, na których można grać ręcznie, przy pomocy klawiatury połączonej systemem drutów i przekładni z sercami dzwonów. Standardowy instrument, taki jak ten znajdujący się w kościele pw. św. Katarzyny w Gdańsku, liczy 50 dzwonów ważących łącznie prawie 16 ton.

Oprócz tego w Gdańsku jest drugi instrument – w wieży Ratusza Głównego Miasta – 37 dzwonów oraz carillon mobilny, złożony z 48 dzwonów. Gdańsk jest jedynym miastem w Polsce, posiadającym carillony, na których można koncertować.

Pomorskie na Światowej Liście Programu "Pamięć Świata"

Na Światowej Liście Programu „Pamięć Świata” znajduje się siedemnaście obiektów dziedzictwa dokumentacyjnego zgłoszonych przez Polskę:

Wpisane w 2003 roku: Tablice 21 Postulatów Gdańskich z Sierpnia 1980, przechowywane przez Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku wraz z kolekcją dokumentów „Narodziny Solidarności – masowego ruchu społecznego”, będącą własnością Ośrodka KARTA w Warszawie.

Tablice 21 Postulatów Gdańskich z Sierpnia 1980 stanowią dokumentalne świadectwo ruchu społecznego, który, stosując pokojowe metody działania, przyczynił się do upadku systemu realnego socjalizmu i porządku jałtańskiego. Obecnie Tablice znajdują się na wystawie stałej w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku.

Pomorskie na Polskiej Liście Krajowego Programu UNESCO Pamięć Świata,

Oprócz międzynarodowej Listy, w ramach Programu Pamięć Świata tworzone są rejestry gromadzące obiekty o szczególnym znaczeniu dla poszczególnych krajów lub regionów świata. W 2014 roku w Warszawie, podczas uroczystości w Pałacu Prezydenta RP, została zainaugurowana Polska Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata,

W 2016 roku, w ramach drugiej edycji, na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata wpisane zostały:

• Mszał Zakonu Krzyżackiego z Biblioteki Mariackiej w Gdańsku – bogato zdobiony XV-wieczny mszał krzyżacki wykorzystywany do celów liturgicznych w Kościele Najświętszej Marii Panny w Gdańsku, przechowywany w Bibliotece Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk;

W 2018 roku, w ramach trzeciej edycji, na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata wpisanych zostało 21 obiektów:

• Dokumenty związane z budową portu w Gdyni (1921-1927): ustawa z 23 września 1922 r. o budowie portu w Gdyni, protokół 93-go posiedzenia Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej z 21 sierpnia 1922 r., sprawozdanie stenograficzne z 339 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego z dnia 23 września 1922 r. dotyczące ustawy o budowie portu w Gdyni, projekty portu z 1924 i 1925 r. oraz księga pamiątkowa z lat 1921–1927 – dotyczą budowy niezależnego, nowoczesnego portu, jako warunku bezpieczeństwa i rozwoju odrodzonego państwa; miejsce przechowywania: Archiwum Akt Nowych i Muzeum Miasta Gdyni.

W 2021 roku, w ramach czwartej edycji, na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata wpisanych zostało 15 obiektów, u Nas dwa:

• Dokument Przemysła II z 15 sierpnia 1295 roku – z zasobu Archiwum Diecezjalnego w Pelplinie
• 5 unikatowych egzemplarzy dzieł Jana Heweliusza (1647-1690) z zasobu Polskiej Akademii Nauk Biblioteki Gdańskiej

Pomorskie na Światowej Liście Rezerwatów Biosfery UNESCO

Z jedenastu obiektów  ze  Światowej Listy  Rezerwatów Biosfery UNESCO, w naszym województwie są dwa obiekty:

• Rezerwat Biosfery Bory Tucholskie, wpisany w 2010. Rezerwat Biosfery Bory Tucholskie jest jednym z największych kompleksów leśnych w Polsce. W obrębie rezerwatu występuje szereg cennych siedlisk przyrodniczych, m.in. kwaśne buczyny, żyzne buczyny, brzeziny bagienne, dąbrowy acidofilne, bory chrobotkowe torfowiska przejściowe i wysokie, śródlądowe murawy napiaskowe, jeziora lobeliowe, dystroficzne, ramienicowe, suche wrzosowiska. Są to układy ekologiczne typowe dla niżowych obszarów Europy Środkowej, w których występuje wiele rzadkich, reliktowych i chronionych gatunków roślin i zwierząt.

• Słowiński Rezerwat Biosfery, wpisany w 1996roku. W skład rezerwatu wchodzą przymorskie jeziora, bagna, łąki, nadmorskie lasy i wydmowy pas mierzei wraz z ruchomymi wydmami między Łebą a Czołpinem.

Sieci Miast Kreatywnych UNESCO

Gdynia w Sieci Miast Kreatywnych UNESCO jako Miasto Filmu. Decyzję tę ogłosiło biuro UNESCO Creative Cities Network w Paryżu 8 listopada 2021 roku.

Najbardziej znanym festiwalem jest Festiwal Polskich Filmów Fabularnych.  Jego historia sięga 1974 roku, początkowo był w Gdańsku, a od 1987 roku w Gdyni.

W ramach Sieci Miast Kreatywnych UNESCO Gdynia planuje rozwijać projekty lokalne i międzynarodowe. Członkostwo w tej elitarnej organizacji tworzy okazję do nawiązania kontaktów, wymiany doświadczeń i partnerstwa z innymi podobnymi miastami aktywnie działającymi na polu filmu z całego świata.