Prabuty – pomezańska siedziba biskupów

Miasto położone nad jeziorem Liwieniec, powstało na miejscu zniszczonego przez Krzyżaków w 1236 r. pruskiego grodu Resin (Resyn) na ziemi o tej samej nazwie (terra Resia). Niemieckie Riesenburg – miasto w południowo-wschodniej części województwa pomorskiego nad rzeką Liwa

Biskup Albert w latach 1267-1277 wzniósł murowany zamek, który był wielokrotnie niszczony w czasie wojen polsko-krzyżackich, a także rozbudowany i przebudowany. W XIV w. stał się rezydencją biskupów pomezańskich, a osada przy zamku otrzymała prawa miejskie między rokiem 1305 a 1321.

Niemiecka nazwa miasta Riesenburg bywa tłumaczona jako gród olbrzymów, co potwierdza herb. Nazwa Prabuty jest pochodzenia pruskiego i może oznaczać miejsce stałego pobytu lub pochodzić od imienia jakiegoś wodza. Otoczone murami miasto miało trzy bramy: Kwidzyńską, Malborską i tzw. Garncarską. Na środku rynku znajdował się ratusz rozebrany po pożarze w 1868 r.

W XIV w. powstał kościół parafialny z wieżą, wzorowany na katedrze kwidzyńskiej. Życie Prabut od XIV do XVI w. przerywały epidemie, wielki pożar (1375) oraz wojny polsko-krzyżackie. Po 1466 r. miasto pozostało w państwie zakonnym (do 1525 r.), w polskim lennie Prus Książęcych (1525-1657), a potem w Księstwie i (od 1701 r.) Królestwie Pruskim.

W XVI w. biskup Hiob von Dobeneck stworzył na zamku renesansowy dwór, bibliotekę i towarzystwo naukowe. Po zwycięstwie reformacji w 1525 r. książę Albrecht Hohenzollern przejął zamek, który stał się siedzibą starostów. Negatywnie na rozwój osady wpływały epidemie i pożary (1628,1688), a także wojny szwedzkie i nałożone kontrybucje oraz kampania napoleońska.

Od XVII w. stacjonowały tu różne formacje wojsk pruskich (kirasjerzy, huzarzy gwardii, dragoni). Po wygranym przez Niemców plebiscycie w 1920 r., Prabuty pozostały w Prusach Wsch. W styczniu 1945 r. Armia Czerwona spaliła całe centrum miasta i nastąpił kres ciągłości kulturowej oraz całkowita wymiana ludności. Prabuty po raz pierwszy znalazły się w granicach Polski, a miasto zasiedlili Polacy, głównie z Kresów Wschodnich.