Oliwa, miejsce z duszą

Znajdziemy tu okazałą bazylikę archikatedralną ze słynnymi, zabytkowymi organami, na które składa się ponad 7800 piszczałek. Przespacerujemy się po uroczym Parku Oliwskim, a widok na Zatokę Gdańską podziwiać będziemy ze wzgórza Pachołek. Po drodze odwiedzimy jeszcze zabytkowe kamienice, muzea i weźmiemy udział w koncertach i spektaklach. Czarująca, różnorodna, klimatyczna - taka jest gdańska Oliwa.

- W Oliwie mieszkam od kilku lat. Bardzo lubię przyrodę, dlatego do życia wybrałam tę najbardziej zieloną dzielnicę Gdańska.  Każdego dnia Oliwa zachwyca mnie swoim urokiem. Chcę pokazać gościom jak piękna jest nasza dzielnica, jak pasjonująca jest jej historia i jak wiele interesujących miejsc jest tu wartych obejrzenia  - opowiada w rozmowie z pomorskie.travel Katarzyna Tarnowska, przewodniczka PTTK po Gdańsku, Sopocie i Gdyni oraz Lokalna Przewodniczka po Oliwie i Stoczni Gdańskiej.

Pomorskie.travel: Oliwa, czyli dzielnica Gdańska, w której na każdym kroku napotykamy zabytki. Ale zanim o zabytkach, to nieco o historii samej dzielnicy i o tym, kiedy i jak się kształtowała. Podobno pierwsze wzmianki o Oliwie pochodzą już z XII wieku, a archeologiczne skarby wskazują, że żyło się tu w epoce żelaza...

Katarzyna Tarnowska: Historia Oliwy wiąże się z historią cystersów. W 1186 roku książę Sambor sprowadził zakonników z Kołbacza i nadał im kilka wsi, w tym Oliwę. Wkrótce powstał kościół i opactwo. Zakonnicy wykorzystali energię przepływającego w pobliżu potoku i  zbudowali nad jego brzegami ponad 20 różnego typu zakładów produkcyjnych, takich jak: młyny, kuźnie, tartaki, folusze. Jednym z takich miejsc jest zachowana do dziś Kuźnia Wodna przy ul. Bytowskiej oraz Młyn Oliwski przy ul. Spacerowej. Opactwo odgrywało ważną rolę w polityce międzynarodowej i krajowej. To tu, w 1660, podpisano pokój oliwski kończący potop szwedzki w Polsce. Gośćmi opactwa było wiele koronowanych głów, jak choćby: Władysław Łokietek, Kazimierz Jagiellończyk, Zygmunt August, Jan III Sobieski.

Park Oliwski - Pałac Opatów, fot. Pomorskie.Travel/M.Ochocki

Oliwa miała swojego Jamesa Bonda, a był nim opat Michał Antoni Hacki. Hacki był prawdopodobnie jedyną osobą w Polsce, która w XVII wieku znała sekrety kryptografii. Opat przechwytywał korespondencję agentów, łamał szyfry i informował agentów króla o poczynaniach obcych. Dzięki jego rzadkiej umiejętności udało się wykryć spisek mający na celu usunięcie z tronu Jana III Sobieskiego. Dziś pamiątką po Michale Hackim jest ufundowany przez opata portal katedry oraz ołtarz główny. Złoty okres Oliwy to II połowa XVIII, kiedy opatem był Jacek Rybiński. Ufundował on słynne organy, francuską część parku oraz Pałac Opatów. Po pierwszym rozbiorze Oliwa przeszła w ręce pruskie. Ponad 50 lat później nastąpiła kasata zakonu, kościół został przekazany parafii, a Pałac Opatów z parkiem oddano Hohenzollernom. W latach 20. XX wieku Oliwę przyłączono do Gdańska.

Pomorskie.travel: Jeśli chodzi o miejsca charakterystyczne dzielnicy, Oliwa kojarzy się przede wszystkim ze słynną bazyliką archikatedralną…

Katarzyna Tarnowska: Zgadza się, najsłynniejszym zabytkiem Oliwy jest katedra z jej rokokowymi organami. Każdego roku tysiące turystów z Polski i zagranicy odwiedza najdłuższą świątynię w Polsce ( (107 m.) Katedra oliwska służyła jako nekropolia książąt pomorskich i jest nazywana Wawelem Północy. Wewnątrz świątyni możemy podziwiać liczne zabytki renesansowe, barokowe i rokokowe, w tym słynne organy.  Niezwykły instrument, dzieło Jana Wulfa z Ornety, ozdobiony jest figurami aniołów trzymających w rękach instrumenty. W czasie koncertów i prezentacji zobaczymy poruszające się trąbki, flety oraz wirujące słońce i gwiazdy. Organy składają się z 7876 piszczałek. W momencie budowy były największym tego typu instrumentem w Europie.

Wnętrze Katedry w Oliwie, fot. Mateusz Ochocki/Pomorskie.Travel

Zakon cystersów jest wciąż obecny w Oliwie. Po II wojnie zakonnicy otrzymali poewangelicki kościół na ul. Polanki. Warto odwiedzić tę świątynię, ponieważ jest to jeden z najlepszych przykładów neogotyku na Pomorzu. W Oliwie znajdziemy też meczet, który jako jedyny w Polsce, która ma minaret.

Pomorskie.travel: Młyny, dworki, kamienice, kapliczki, kuźnia wodna... Zdaniem wielu Oliwa to najbardziej urocza dzielnica Gdańska. Które miejsca koniecznie trzeba tu zobaczyć i odwiedzić? 

Katarzyna Tarnowska: Spacerując cichymi uliczkami Liczmańskiego, Podhalańską, Słoneczną, Obrońców Westerplatte odkryjemy piękne XIX-wieczne wille. Na ul. Słonecznej wciąż są ponad 100-letnie domki robotników z okolicznych młynów. Kontynuując spacer w kierunku ulicy Bytowskiej, dojdziemy do zabytkowej kuźni wodnej. Podczas wypadu do zoo ( podobno najpiękniej położonego w Polsce) warto zatrzymać się przy Młynie Oliwskim, który działa od 1614 roku. Dziś młyn wciąż miele mąkę. W środku można kupić różne gatunki kasz, ziaren, przypraw.

ODKRYJ DZIELNICĘ PEŁNĄ TAJEMNIC

Innym ciekawym miejscem jest Dom Zarazy. Ten gotycki budynek swoją nazwę otrzymał po epidemii dżumy jaka wybuchła w 1709 roku. Dziś Dom Zarazy to jedno z centrów kultury w Oliwie. Na ścianie budynku zobaczymy dwa zegary słoneczne. Ciekawą trasą jest ulica Polanki, dawny główny trakt między Oliwą a Gdańskiem. Przed wiekami zamożni gdańscy mieszczanie budowali tu podmiejskie rezydencje. Dziś możemy oglądać Dwór nr I mieszczący siedzibę Lasów Państwowych i Dwór nr II użytkowany przez siostry brygidki. Warto zajrzeć do znajdującego się za budynkiem niewielkiego, lecz urokliwego parku.

Mieszkańcy gdańskiego zoo czekają na odwiedzających, fot. Miejski Ogród Zoologiczny w Gdańsku

Pomorskie.travel: Park Oliwski to kolejny punkt na mapie Oliwy, niezwykle charakterystyczny. Jednak nie tylko Park Oliwski jest zielonym symbolem Oliwy. Do spacerów zachęcają też oliwskie lasy, a spacer zwieńczony może być m.in. wspinaczką na Pachołek albo odwiedzinami Doliny Radości...

Katarzyna Tarnowska: Oliwa to doskonałe miejsce dla tych, którzy chcą uciec od zgiełku wielkiego miasta. Otoczona od zachodu wzgórzami morenowymi i lasami Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego, z licznymi terenami zielonymi, Parkiem, Potokiem Oliwskim i Ogrodem Zoologicznym przyciąga osoby, które chcą zrelaksować się na łonie natury. Najpopularniejszym miejscem wycieczek jest Park Oliwski im. Adama Mickiewicza. Pięknie strzyżone aleje, klomby, stawy, współczesne rzeźby zachęcają do spacerów o każdej porze roku. W parku zobaczymy  część barokową nawiązującą do ogrodów Wersalu,  angielsko- chińską, naśladującą dziką przyrodę i najnowszą - ogród japoński. W palmiarni i ogrodzie botanicznym możemy  podziwiać rośliny z całego świata. Niedaleko głównego wejścia znajduje się Droga do Wieczności - oś widokowa, która tworzyła iluzję, że zaraz za stawem zaczyna się morze. Inne ciekawe miejsca to Groty Szeptów i kaskada na Potoku Oliwskim. Co roku latem odbywa się tu festiwal Mozartiana, zimą park jest pięknie iluminowany. Niedaleko parku, na wzgórzu Pachołek, znajduje się wieża widokowa, z której zobaczymy wspaniałą panoramę Zatoki Gdańskiej, Sopotu i Gdańska.

Trójmiejski Park Krajobrazowy jest częścią Oliwy, fot. Pomorskie.Travel/M.Ochocki

Spacerując po parku nie sposób ominąć Pałacu Opatów. Dziś w Pałacu mieści się Oddział Sztuki Nowoczesnej. Warto wybrać się na spacer Lasami Oliwskimi. Przyrodnicy nazywają je "małymi Bieszczadami" ze względu na specyficzne ukształtowanie terenu.  Lasy świetnie nadają się do uprawiania turystyki pieszej, rowerowej czy narciarstwa biegowego. Chętnie odwiedzanym miejscem jest Dolina Radości, którą przecinają dwa szlaki turystyczne: Wzgórz Szybarskich i Kartuski. Niedaleko znajduje się XVII-wieczny dwór Szwabego obecnie hotel Dwór Oliwski, który w czasie mistrzostw Euro 2012 gościł reprezentację niemieckich piłkarzy. Na miłośników sportu czeka Hala Olivia. Zimą można tam pojeździć na łyżwach i oglądać mecze hokeja.

Pomorskie.travel: Jak zatem zwiedzać Oliwę, by nie pominąć najważniejszych punktów na mapie dzielnicy? Jaką trasę obrać?

Widziana z góry Oliwa wyróżnia się na tle miasta, fot. Mateusz Ochocki/Pomorskie.Travel

Katarzyna Tarnowska: Najlepiej dojechać tu komunikacją miejską. Z dworca SKM lub z przystanku tramwajowego w kilka minut dojdziemy do parku. Idąc w kierunku katedry możemy wstąpić do Muzeum Etnograficznego i Muzeum Sztuki Nowoczesnej.  Po obejrzeniu katedry i wysłuchaniu 20-minutowej prezentacji organów idziemy ulicą Tatrzańską na wieżę widokową na Pachołku. Schodzimy w stronę ulicy Spacerowej, przy której zatrzymujemy się przy zabytkowym młynie. Idąc Starym Rynkiem po lewej stronie miniemy Dom Zarazy. Przy Oliwskim Ratuszu Kultury sprawdzamy na jaki koncert wybierzemy się w najbliższym tygodniu. Przechodzimy przez rynek i skręcamy w ulicę Westerplatte, przy której podziwiamy XIX-wieczną zabudowę.

ZAPRASZAMY NA SPACER PO WRZESZCZU

Jeżeli mamy więcej czasu, to zachęcam do rozszerzenia spaceru o Kuźnię Wodną, Dwór Szwabego i Dolinę Radości. W Oliwie każdy znajdzie coś dla siebie: miłośnicy historii - liczne zabytki, osoby szukające kontaktu z przyrodą - parki i lasy, fani sportu - miejsca do aktywnego wypoczynku. Wieczorem, po pełnym wrażeń dniu, czekają na nas koncerty i spektakle w Oliwskim Ratuszu Kultury. Tu nie można się nudzić!