Casubia es un lugar maravilloso creado según una leyenda por Dios, por intercesión de los ángeles y con ayuda de Grifo. La leyenda dice que el Señor durante la creación del mundo dejó una gran superficie arenosa escasa en bosques y lagos, en la que no había vida. A petición de los ángeles miró dentro del saco por si podía dar algo a este lugar y así inclinó el saco sobre la tierra estéril de Casubia y esta recibió muchos bosques, bonitos prados llenos de flores, ríos y lagos con de agua transparente y con el suelo fértil para dar abundantes cosechas todos los años. Para que nada desapareciera de tan maravilloso lugar envió a Grifo para cuidar la región y protegerla de cualquier mal.
El bordado casubio es el arte local más famoso y popular que tiene sus raíces en el siglo XVIII. Hasta el día de hoy, las bordadoras adornan a mano la tela de lino de acuerdo con los patrones tradicionales y el uso de los colores adecuados para poder decorar las mesas festivas.
En Chmielno podemos ver cómo los sucesivos miembros de la familia Necel hacen a mano las vasijas de barro con ayuda del torno de alfarero impulsado por la fuerza de las piernas. De esta manera se hacen jarras, cuencos y jarrones que luego son decorados con motivos típicos de la cerámica de Necel: ramita de lila, escama, tulipa, estrella de Casubia, corona de Casubia, azucena y tulipán grande.
En el Museo Etnográfico de Wdzydze Kiszewskie podemos visitar una tradicional cabaña llamada en el idioma casubio “chëcz”, en la que vivían los casubios. En el interior se presentan los muebles tradicionales, especialmente aparadores y armarios de cocina decorados a mano por los escultores. La pintura sobre vidrio y la producción de artículos de las raíces de pino también es arte casubio.
Después del trabajo en el campo y las tareas del hogar, los casubios en su tiempo libre se reunían a menudo en sus casas o tabernas para divertirse junto con familiares y vecinos escuchando la música local. El inicio de la fiesta lo anunciaban las alegres melodías del violín diabólico y el típico instrumento casubio llamado “burczybas” hecho de un barril cubierto con una piel de animal. Los que se quedaban sin fuerzas bailando el baile casubio “Koseder” se sentaban a las mesas bien provistas para deleitarse con los exquisitos platos de cocina casubia. El pan al horno hecho con las propias manos, el arenque al estilo casubio y la frambuesa casubia son solo algunas de las especialidades locales. "Jo jem najedłi ë napiti, ale muszi tabaką bëc nos przebiti", según este proverbio casubio después de comer cada verdadero habitante de Casubia debe tomar rapé de su tabaquera.
Hasta el día de hoy se organizan fiestas y banquetes para familiarizarse con la cultura casubia, conocer las costumbres y los rituales y, sobre todo, para escuchar el dialecto de la tierra de Grifo que lleva por el Camino Casubio hacia el mismo corazón de Casubia.
Co o Kaszubach turysta wiedzieć powinien
Kaszubi to życzliwi, serdeczni i porządni ludzie. Kochają przyrodę, śpiew i zachwycają się przyrodą, która tak hojnie obdarzyła tereny, na których mieszkają. Nim odwiedzimy Kaszuby, warto zapoznać się z elementami, które składają się na wyjątkowy folklor tego regionu.
Region kaszubski oprócz pięknych widoków, przywita wszystkich gościnnością oraz wielowiekową tradycją.
Fot. pomorskie.travel
"Kim jestem? Jestem Kaszubą!", odpowiada Bòlesłôw, Kaszub z krwi i kości. Silne poczucie tożsamości, pewnej odrębności, przywiązania do ziemi i tradycji to cechy charakterystyczne osób zamieszkujących ten region Pomorza. Z własnoręcznie wykonaną tabakierą, w której znajduje się aromatyczna tabaka, Bòlesłôw przemierza ścieżki nad kaszubskimi jeziorami. Myśli o tradycjach, które przekazywane są z dziada pradziada - zimą kolęduje w kolorowych orszakach, wiosną polewa wodą na śmigus-dyngus, a lato wita podczas nocy świętojańskiej.
Jak twierdzą Kaszubi... Tabaka na pomorzu była od zawsze. Na zdjęciu kaszubskie tabakierki Fot. pomorskie.travel
Mówiąc o wielkanocnym zwyczaju polewania wodą warto wspomnieć jak to dawniej bywało. Na Kaszubach „dyngowano” gałązkami jałowca. Chłopcy chodzili od domu do domu smagając nimi dziewczęta po nogach. Dziewczęta chętnie znosiły ból wierząc, że im bardziej podrapane, pokłute i posiniaczone będą ich nogi, tym większe będą miały powodzenie u chłopców. Obrzędy i zwyczaje są stałym elementem kaszubskiego folkloru. Jednak nie istniałyby one, gdyby nie…
Język, hymn, flaga i godło
Przede wszystkim Kaszubi posiadają swój własny język. Nie jest to dialekt czy gwara, a właśnie język. Trzeba wziąć to pod uwagę, gdy będziemy zwiedzać ten region, ponieważ nie doceniając tej kwestii, bardzo łatwo Kaszubów urazić. W Chmielnie czy w Kartuzach usłyszymy oczywiście język polski i jest duża szansa, że do przyjezdnych Kaszubi będą mówić w języku dla wszystkich zrozumiałym.
Kaszubskie nuty czyli regionalna odmiana alfabetu. Fot. pomorskie.travel
Po kaszubsku rozmawiają przede wszystkim między sobą, podczas spotkań, zjazdów, w muzeach czy regionalnych restauracjach. W języku kaszubskim powstawały i powstają powieści i pieśni. Gdy z głośników popłynie popularna pieśń – wyliczanka "Kaszubskie nuty" (inaczej "Kaszubski alfabet"), możemy być pewni, że właśnie zapoznajemy się z najbardziej charakterystycznym elementem kaszubskiego folkloru.
Za kaszubskie godło uważa się czarnego gryfa na żółtym tle. To nawiązanie do historii ze średniowiecza, gdy właśnie gryf stał się symbolem Pomorza Wschodniego po pokoju toruńskim.
Kolejny element zbioru kaszubskich symboli jest flaga dumnie łopocząca na dachach wielu regionalnych instytucji. W naturalny sposób nawiązuje ona do kolorów godła. Górny pas jest czarny a dolny żółty (ewentualnie złoty).
Żółty i czarny to oficjalne barwy kaszubskiej flagi. Fot. materiały ZPK
Co ciekawe, Kaszuby nie mają oficjalnego hymnu, chociaż istnieją dwie pieśni, które są za takowy uważane. To starsza, licząca prawie 140 lat, "Kaszëbsczi marsz" i młodsza "Zemia Rodnô".
Kaszubski strój, haft i kuchnia
Wspaniałym, niezwykle barwnym elementem kultury kaszubskiej jest tradycyjny strój ludowy, zakładany od święta, na specjalne okazje. Niebieskie, czerwone i zielone, szerokie, damskie spódnice sięgające za kolana, biały fartuch, biała haftowana bluzeczka i czarny aksamitny gorset – to popularny damski strój kaszubski. Panowie z kolei do białej koszuli zawiązywanej czerwoną wstążką pod brodą zakładają białe spodnie. Na koszulę z kolei naciągają czarną kamizelkę.
Charakterystyczny układ kolorów i wzorów tworzący typowy kaszubski haft. Fot. pomorskie.travel
Kaszubski haft, czyli kaszëbsczi wësziwk, to znak rozpoznawczy Kaszub. Choć kaszubskiego haftu mamy kilkanaście rodzajów, cechą wspólną są kolory. To pięć podstawowych barw: niebieski, czarny, żółty, zielony i czerwony. Tradycyjne motywy to nawiązania do kwiatów: tulipanów, bratków, lilii, róż i niezapominajek. Dziś haftowanie to nadal hobby wielu Kaszubek i pomysł na spędzanie wolnego czasu. Trudno odnaleźć kaszubskie domostwo, gdzie nie znajdziemy chusty, obrusu czy zastawy przyozdobionych tradycyjnym haftem.
Haftem często zdobione są regionalne kaszubskie stroje. Fot. pomorskie.travel
Jednak nie samą sztuką Kaszubi żyją. Region zachwyca lokalną kuchnią, opartą na tradycyjnych, zdrowych składnikach. Kaszubska kuchnia tradycyjna to bogactwo ryb i mięs, w tym gęsiny, która jest kulinarną dumą. Niepowtarzalne ruchanki czyli racuszki z ciasta drożdżowego lub chlebowego czy szneka z glancem będąca okrągłym lukrowanych ciastkiem z rodzynkami to domowe desery, które znajdziemy w wielu kaszubskich restauracjach.
Jednym z kaszubskich przysmaków jest szneka z glancem. Fot. pomorskie.travel
Dodatkowo będąc na Kaszubach warto zapamiętać jeszcze takie nazwy jak zupa brzadowa i kaszebska malena. Nazwa zupy pochodzi od słowa „brzad” oznaczającego susz owoców z sadu i pewnie potrawa ta była by zwykłą zupą owocową gdy nie były do niej dodane… grzyby. Z kolei widząc nazwę kaszebska melena, większość zapewne pomyśli o kaszubskiej odmianie malin. Tym bardziej będzie zdziwiony kiedy okaże się, że za moment zajadał się będzie regionalna odmianą truskawek.
Kaszebska melena to najbardziej popularny owoc w tym regionie, oprócz jedzonego na świeżo występuje np w regionalnej odmianie... piwa. Fot. pomorskie.travel